Wiecznie młody: jak zregenerować ciało?

Chociaż masz wrażenie, że Twoja świadomość cały czas mieszka w tym samym ciele, tak naprawdę ono nieustannie się zmienia. I tak np. komórki naskórka wymieniają się w całości co mniej więcej 14 dni. Krótsze o 4 dni życie mają komórki kubków smakowych, w podobnym tempie do naskórka zachodzi też regeneracja komórek wyściółki płuc. Większość Twojego ciała ma nie więcej niż 15 lat. Tylko komórki zębów, oczu i neurony w mózgu mamy od urodzenia i w zasadzie nie podlegają regeneracji.

Datowanie węglem C14

Skąd wiadomo, ile lat mają Twoje komórki? Dr Jonas Frisen z Karolinska Intituet wyznacza wiek tkanek, szukając w nich śladów izotopu węgla C14. Inną metodą jest ocenianie wieku komórek po długości telomerów w ich chromosomach – zgodnie z zasadą, że im krótszy telomer, tym starsza komórka.

Im dalej w las

Dr Keith Prowse z British Lung Foundation wyjaśnia, że najszybciej wymieniają się te komórki, które stanowią pierwszą linię obrony przed czynnikami zewnętrznymi. Im bardziej odizolowane od świata zewnętrznego tkanki, tym wolniej się regenerują lub wręcz nie odnawiają się w ogóle. Na przykład nie odnawiają się neurony w mózgu. Być może to właśnie dzięki temu nie zachowujemy się wciąż jak nastolatkowie. 

Remontuj się

Potraktuj swoje ciało jak dom w permanentnym remoncie. Pamiętaj, że to Ty wybierasz wykonawców, materiały i organizujesz pracę. Bo to Ty jesteś inwestorem, a ciało to Twoja najważniejsza inwestycja w życiu. Zaczynamy od warstwy ochronnej, czyli skóry. Sprawdź później porady, jak zadbać o pozostałe narządy. 

Skóra na twarzy

Jeśli chcesz zachować młody wygląd na dłużej, od późnej wiosny do jesieni stosuj kremy z filtrem UV. Ekspozycja na słońce bez ochrony sprawia, że skóra wiotczeje, pojawiają się zmarszczki, a w końcu zaczyna opadać na policzkach.  

Gładkie dłonie

Prawdziwy facet, o ile nie jest muzykiem, nie powinien mieć zbyt delikatnych dłoni. Ale sękate graby też nie są mile widziane przez kobiety. Dlatego nie dopuszczaj do powstawania odcisków. Na siłowni noś specjalne rękawiczki, a po treningu smaruj dłonie kremem.  

Włosy

Włosy rosną w tempie około centymetra na miesiąc. W zależności od długości mogą więc mieć od dwóch dni do nawet siedmiu lat. Jeśli włosy zaczynają Ci wypadać przed trzydziestką, idź do dermatologa, żeby ocenił, czy jest to fizjologiczne łysienie typu męskiego, czy też masz jakiś problem ze skórą głowy. 

Paznokcie

Twoje paznokcie mają od 6 do 10 miesięcy. Te na palcach dłoni rosną w tempie 3,5 mm na miesiąc, na palcach stóp nieco wolniej. Przycinając, korzystaj raczej z cążek niż nożyczek. Jeśli Twoja praca polega na kontaktach z klientami, odżałuj 5 dyszek i zrób sobie manicure. Zadbane dłonie wzbudzają zaufanie. 

Stopy

Raz w miesiącu zafunduj sobie pedicure. Po pierwsze, pozbędziesz się zrogowaciałego naskórka z pięt, po drugie, kosmetyczka sprawdzi, czy nie masz problemów z wrastającymi paznokciami czy grzybicą, po trzecie wreszcie – to jest przyjemne. I nie takie drogie: wystarczy 50 zł. 

Serce (w Twoim wieku)

Do niedawna uważano, że komórki serca nie odnawiają się. Badanie dr. Frisena również to potwierdziło (nie brał pod lupę pojedynczych komórek, lecz fragmenty tkanek, gdyż ilość węgla C14 w jednej komórce jest za mała, żeby ją badać), jednak zupełnie niedawno odkrycie uczonych z Harvard Medical School obaliło to przekonanie. Okazało się, że jednak jakaś część komórek serca się odnawia.

Żeby zapewnić im jak najlepsze warunki, musisz przede wszystkim zadbać o naczynia krwionośne. Najczęściej kłopoty z sercem biorą się z niedotlenienia wskutek zwężenia światła tętnic doprowadzających krew do mięśnia sercowego. Główni wrogowie serca to fajki, kanapa i obżarstwo. Zrezygnuj z tych trzech „aktywności”, a nie będziesz miał problemów z ośrodkiem miłości. 

Zęby (10 lat młodsze od Ciebie)

Szkliwo się nie regeneruje, dlatego warto o nie dbać od początku. Żeby je wzmocnić, stosuj pasty z fluorem lub idź do dentysty na zabieg fluoryzacji. Raz w roku wystarczy. 

Oko (w Twoim wieku)

Soczewka ma tyle lat, co Ty. Chroń ją, zakładając okulary ochronne za każdym razem, gdy majsterkujesz lub grasz w paintballa. Jeśli pracujesz z komputerem i masz wrażenie, że oczy Ci wysychają, kup sobie sztuczne łzy.  

Mózg (ma tyle lat, co Ty)

Neurony się nie odnawiają, więc musisz je wykorzystywać oszczędnie. Nie powinna to polegać na rezygnacji z myślenia lub uczenia się, lecz na unikaniu zachowań, które niszczą delikatną strukturę sieci neuronowej. A zatem: nie pal, boksuj się tylko w kasku, nie przesadzaj z alkoholem, naucz się kontrolować stres, unikaj odwodnienia i nie używaj narkotyków.

Wiemy, że brzmi to trochę jak laickie dziesięć przykazań, jednak takie są właśnie główne zagrożenia dla mózgu. Jeśli chcesz mu pomóc, kup sobie preparat z kwasami omega-3. Badania wykazały, że uzupełnienie DHA poprawia koncentrację u dzieci. Nawet jeśli jesteś dzieckiem już tylko dla swojej mamy, taki suplement na pewno Ci nie zaszkodzi. 

Wątroba (1 rok)

Wątroba odnawia się co rok – na dodatek to jedyny organ, który regeneruje się jak, nie przymierzając, ogon jaszczurki. Ten mechanizm samonaprawy nie jest jednak wieczny. Regularne nadużywanie alkoholu może prowadzić do marskości wątroby. Unikaj też przygodnych kontaktów seksualnych, żeby nie zarazić się WZW. 

Jelita (5 dni lub 15 lat)

Wyściółka ścian jelita ma trudne warunki pracy. Nie dość, że musi wchłonąć składniki pokarmowe, to jeszcze działa w środowisku, w którym aż roi się od niebezpiecznych substancji. Dlatego komórki wyściełające jelita mają bardzo krótki żywot – około 5 dni. Te położone głębiej w ściankach jelita są już znacznie bardziej długowieczne – żyją nawet 15 lat.

Żeby nie pogarszać warunków, w których muszą pracować, pamiętaj o błonniku. Nie musisz go wcale suplementować. Wystarczy, że będziesz jadł więcej warzyw, a zamiast bułek wybierzesz chleb pełnoziarnisty. Jeśli w Twojej rodzinie ktoś miał raka jelita, rozważ zrobienie kolonoskopii. Rak jelita to jeden z głównych morderców facetów, a kolonoskopia jest naszą najskuteczniejszą bronią.   

Erytrocyty (120 dni)

Czerwone krwinki dostarczają tlen do wszystkich tkanek w organizmie. Najczęstszą przyczyną spadku poziomu erytrocytów są niedobory żelaza. Uzupełnisz je, jedząc więcej mięsa, a jeśli jesteś wegetarianinem, zwiększając w diecie ilość witaminy C, która poprawia wchłanianie występującego w roślinach żelaza tzw. niehemowego. 

Kości (10 lat)

My, faceci, mamy grubsze kości i jesteśmy mniej narażeni na osteoporozę, czyli rzeszotowienie kości, ale to nie znaczy, że mamy szkielet ze stali. Badania uczonych z University of Alberta wykazały, że niebezpieczny dla kości jest nadmiar soli, a wg „Journal of Proteome Research” również palenie tytoniu znacząco je osłabia. 

Żeby odbudować swoje mięśnie po wysiłku, potrzebujesz nie tylko białek, ale również tlenu.

Mięśnie (15 lat)

Po ciężkim treningu zafunduj sobie wizytę w saunie. Gdy temperatura rośnie, naczynia krwionośne rozszerzają się i dostarczają do tkanek, w tym również do uszkodzonych wysiłkiem mięśni, więcej tlenu i substancji odżywczych. Dzięki temu mięśnie szybciej się odbudują.

Sauna to spory wysiłek dla mięśni, które i tak są już zmęczone ćwiczeniami, więc wygrzej się dopiero następnego dnia (zdążysz też uzupełnić mikro- i makroelementy wypocone podczas wysiłku). Wspomóc regenerację mięśni można też odwrotnie – schładzając je. Bezpośrednio po treningu wejdź na kilka minut do wanny z lodowatą wodą. Taka kąpiel pomaga pozbyć się szkodliwych produktów przemiany materii, zmniejsza obrzęki i przyspiesza regenerację. 

Bez zakwasów

Ból mięśni po wysiłku najczęściej kojarzony jest z wpływem kwasu mlekowego, który gromadzi się w mięśniach. Jednak ostatnio coraz większą popularność zdobywa inna teoria tłumacząca ten dyskomfort. Dziś nazywa się go „opóźnioną bolesnością mięśni szkieletowych” (DOMS) i przyczyn upatruje się głównie w mikropęknięciach włókien mięśniowych.

Rykoszet

Klasyczne „zakwasy” pojawiają się z opóźnieniem, 24-48 godzin po treningu. DOMS najczęściej występuje, gdy zmuszasz do pracy mięśnie, których zazwyczaj nie używasz lub tym używanym na co dzień dajesz dużo większy wycisk niż zwykle. Po normalnym treningu w siłowni (o ile nie jest to pierwszy trening po długiej przerwie) zakwasy raczej Ci nie grożą, ale już po całonocnym balowaniu na dyskotece są murowane. Na szczęście, gdy mięśnie już się odbudują, przez dwa miesiące będą silniejsze.

Napraw się

Gdy masz zakwasy, przez kilka dni lepiej się nie przemęczaj, ewentualnie wykonaj lekki trening kardio. Jeśli ból się nasila, trwa dłużej niż tydzień lub pojawia się opuchlizna i zaczerwienienie, idź do lekarza.

Z dala od tabletek

Aspiryna, ibuprofen i naproxen skutecznie łagodzą ból mięśni, gdyż hamują wydzielanie prostaglandyn, odpowiedzialnych m.in. za stan zapalny i ból. Problem z tymi lekami jest taki, że spowalniają proces regeneracji tkanek i syntezę białek mięśniowych, dlatego lepiej używaj ich sporadycznie.  

Suplementy, które mogą Ci pomóc

Pisaliśmy wielokrotnie, że suplementy, jak sama nazwa wskazuje, mają tylko uzupełniać to, czego nie możesz zapewnić w inny sposób. Jednak nie ma co się na nie obrażać. Oto te, po które warto sięgnąć, gdy masz jakieś niedobory.

Na przemęczenie - Koenzym Q10.

Tak, wiemy, występuje w reklamach dla kobiet, obiecując cuda, niekoniecznie spełniając te obietnice. Jednak badania na University of Iowa wykazały, że w dawkach 100 mg dziennie skutecznie pomaga przywrócić energię do życia.

Na ból pleców - Kora wierzby białej.

Ból kręgosłupa skutecznie wyklucza Cię z jakiejkolwiek aktywności. Preparat z kory tego pospolitego w Polsce drzewa działa równie skutecznie jak leki przeciwbólowe, a ma mniej skutków ubocznych.

Na kłopoty z poczęciem - L-karnityna.

Z punktu widzenia ewolucji najważniejszymi komórkami w naszym organizmie są plemniki. Dzięki nim gatunek może przetrwać. Jeśli planujesz dziecko i chcesz mieć je wcześniej niż później, łykaj 3 g L-karnityny dziennie przez cztery miesiące. Zwiększysz w ten sposób liczbę plemników w ejakulacie i szansę na zapłodnienie aż o 20%.

Na nadmiar tłuszczu - CLA, czyli sprzężony kwas linolowy.

Skutecznie zwalcza tłuszcz, zwłaszcza jeśli suplementacji towarzyszy intensywny trening. Badania wykazały, że regularne przyjmowanie CLA w dawkach po 3 g dziennie pozwala zmniejszyć ilość tkanki tłuszczowej o około 1 kg w ciągu dwóch miesięcy. Uwaga, masa ciała badanych nie zmieniła się – tłuszcz po prostu został zastąpiony przez mięśnie, czyli stało się to, o co większości z nas chodzi. 

MH 03/2013