Modafinil - cudowny lek? (Działanie, skutki uboczne)

1. Jakie choroby leczy modafinil?
2. Gdzie kupić modafinil?
3. Jak szybko działa modafinil?
4. Modafinil a poziom testosteronu
5. Skutki uboczne modafinilu
6. Modafinil a uczenie się
7. Źródła

Modafinil zwiększa wydajność w pracy

Odkąd 20 lat temu amerykańska agencja FDA zatwierdziła stosowanie modafinilu w leczeniu narkolepsji, czyli chorobliwej senności, leki nootropowe (do których modafinil należy) zyskały zaskakującą popularność wśród pracowników korporacji i studentów. Rozniosło się bowiem, że pozwalają długo nie spać i zachować koncentrację. 

Zgodnie z zaleceniami modafinil stosuje się u ludzi cierpiących na zaburzenia snu, co wywołuje u nich problemy z utrzymaniem jasnego umysłu za dnia. Przykładowe schorzenia, w których lekarz może przepisać modafinil to:

1. hipersomnia, 
2. narkolepsja,
3. narkolepsja z katapleksją,
4. zaburzenia snu,
5. obturacyjny bezdech senny.obturacyjny bezdech senny, 
6. czasami również praca zmianowa. Praca na nocnej zmianie nie jest wprawdzie chorobą, ale ludzie, którzy pracują na nocnej zmianie często nie są w stanie normalnie funkcjonować. 

Co to jest hipesomnia?

Hipersomnia to zaburzenia snu, objawiające się przede wszystkim zbyt długim czasem snu i/lub nadmierna senność za dnia. Co to znaczy, że ktoś śpi za długo? W medycynie przyjmuje się, że zbyt długi czas snu to więcej niż 10 godzin.

Co to jest narkolepsja?

Narkolepsja to jedna z klasycznych hipersomni. Jej cechą charakterystyczną jest zespół czterech objawów nazywanych tetradą narkoleptyczną: nadmierną sennością w ciągu dnia, katapleksją, porażeniem przysennym (to ta bazwładność, którą niektórzy ludzie odczuwają, gdy zasypiają - nie mogą ruszyć ręką ani nogą) i omamami przysennymi. Szacuje się, że w Polsce na narkolepsję tak naprawdę cierpi około 20 tysięcy osób, ale tylko niewielki procent jest zdiagnozowany. 

Co to jest katapleksja?

Katapleksja to nagły, najczęściej symetryczny, spadek napięcia mięśni szkieletowych, któremu nie towarzyszy utrata przytomności. Podczas ataku chory może nagle osunąć się na ziemię, może zasnąć podczas wykonywania jakiejś czynności, często również zdarza się, że chorym wypada coś z rąk.

Co to jest obturacyjny bezdech senny?

Obturacyjny bezdech senny (OBS), zwany także bezdechem śródsennym, to schorzenie polagające na tym, że w czasie snu, wielokrotnie w ciągu nocy u chorego następuje wstrzymanie oddechu. Górne drogi oddechowe albo całkowicie się zapadają i powietrze nie może się przedostać, albo ulegają tylko znacznemu zwężeniu, wówczas dochodzi do spłycenia oddechu. W rezultacie chory po pierwsze jest niedotleniony, po drugie w wyniku wielokrotnych wybudzeń jakość jego snu drastycznie się obniża. OBS bardzo często powoduje nadmierną senność dzienną (NSD), tj. stan, w którym człowiek w ciągu dnia jest tak śpiący, że nie jest w stanie się opanować i zasypia wbrew woli. Choroba ta może być ukryta przyczyną wielu trudnych do wyjaśniania tragicznych wypadków drogowych. 

Czy w Polsce można kupić modafinil?

Według informacji na stronie internetowej Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i produktów Biobójczych (URPL) aktualnie w Polsce nie ma dopuszczonych do obrotu produktów leczniczych zawierających modafinil, ale bez większego wysiłku można go kupić online lub przywieźć z Anglii, gdzie jest bardzo popularny. W zagranicznych aptekach modafinil występuje m.in. w takich lekach jak: Vigil, Provigil, Modafinil i Modalert.

Modafinil działa szybko i długo

Pigułki modafinilu zaczynają działać mniej więcej po dwóch godzinach, a efekt utrzymuje się przez pół doby. Jeśli łykniesz pigułkę rano, po wstaniu z łóżka, dochodząc do roboty, zaczniesz już odczuwać skutki. Zwiększa się wydzielanie hipokretyny, która jest odpowiedzialna za stan czuwania. Mówiąc po ludzku: senność znika, a Ty jesteś sprawny i gotowy do działania. Badacze z University of California wykazali, że po zażyciu modafinilu funkcje poznawcze poprawiają się nawet o 21%, a zmęczenie psychiczne zmniejsza się o 47%. To dlatego właśnie modafilnil biorą astronauci. Ale bez obaw – ten środek nie powoduje odlotu w kosmos.

Modafinil zwiększa pożądanie

To, że modafinil pomaga się skupić, to jedno. Ale wygląda na to, że przy regularnym zażywaniu może się też przydać w siłowni i... w sypialni. Badania wykazały, że modafinil zwiększa poziom histaminy, przy czym nie oznacza to, że będziesz stale kichał i się drapał. Okazuje się bowiem, że histamina zwiększa również poziom testosteronu, a to przekłada się na osiągi tu i tu.

Skutki uboczne modafinilu

Wygląda kusząco, prawie jak cudowny lek. No ale właśnie. Każdy lek ma jakieś skutki uboczne i modafinil nie jest wyjątkiem. Wg European Medicine Agency do częstych (co najmniej jeden na 10 przypadków) działań niepożądanych modfinilu należą m.in.

• ból głowy,
• kołatanie serca - jeśli wystąpi, koniecznie powiedz o tym lekarzowi,
• zaburzenia widzenia - lepiej nie prowadzić auta,
• nudności,
• zawroty głowy,
• problemy jelitowe,
• problemy z zasypianiem
• nadzwyczajne pobudzenie, nerwowość

Mogą Cię męczyć albo biegunki, albo zaparcia. Oczywiście na liście działań niepożądanych jest też bezsenność, ale większości użytkowników właśnie na tym teoretycznie niepożądanym efekcie zależy. Dobra wiadomość: wieloletnie amerykańskie badania na dużych grupach wykazały, że modafinil na szczęście nie uzależnia. Trzeba jednak pamiętać, że EMA dokonała oceny bezpieczeństwa i skuteczności modafinilu i nie jest tak znowu różowo.

Działający przy Agencji Komitet ds. Produktów Leczniczych Stosowanych u Ludzi (CHMP) uznał, że korzyści ze stosowania leków zawierających modafinil przewyższają ryzyko jedynie w leczeniu narkolepsji. W przypadku obturacyjnego bezdechu sennego (także u pacjentów z nadmierną sennością pomimo właściwego stosowania aparatu utrzymującego stałe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych), zaburzeń snu związanych z pracą zmianową i idiopatycznej hipersomnii CHMP uznał, że dane dotyczące skuteczności są niewystarczające, a co za tym idzie stosunek korzyści do ryzyka jest negatywny.

Modafinil ułatwia naukę

Badając wpływ tej substancji na poziom neuroprzekaźnika GABA, uczeni odkryli, że pod wpływem modafinilu poziom GABA spada, dzięki czemu łatwiej jest się uczyć nowych rzeczy. Uczeni z Oxford University wykazali, że obniżenie poziomu GABA poprawia nie tylko zdolności motoryczne (np. szybciej nauczysz się wtedy grać na gitarze czy tańczyć), ale również pozwala szybciej przyswoić informacje. Ech, gdyby nie fakt, że znane są przypadki śmiertelnie niebezpiecznych chorób skóry (zespołu Stevensa-Johnsona), chyba sami byśmy się skusili przed deadline'em.  

Źródła:

1. Rekomendacja nr 15/2019 z dnia 10 kwietnia 2019 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji w sprawie zasadności wydawania zgody na refundację produktów leczniczych: Vigil (modafinilum), tabl. 100 mg, Provigil (modafinilum), tabl. 100 mg, Modafinil (modafinilum), tabl. 200 mg, Modafinil-Neuraxpharm (modafinilum), tabl. 100 mg, Modalert (modafinilum), tabl. 200 mg, we wskazaniach: hipersomnia, narkolepsja, narkolepsja z katapleksją, zaburzenia snu, obturacyjny bezdech senny.

2. Kim D. Practical use and risk of modafinil, a novel waking drug. Environ Health Toxicol. 2012;27:e2012007. doi:10.5620/eht.2012.27.e2012007

3. Jasinski DR. An evaluation of the abuse potential of modafinil using methylphenidate as a reference. J Psychopharmacol. 2000;14(1):53‐60. doi:10.1177/026988110001400107

4. Baranski JV, Pigeau R, Dinich P, Jacobs I. Effects of modafinil on cognitive and meta-cognitive performance. Hum Psychopharmacol. 2004;19(5):323‐332. doi:10.1002/hup.596