Lepsza pamięć i koncentracja - 14 naukowych patentów MH

W lipcu 2015 roku Jeff Borghoff , specjalista IT, zauważył, że z jego pamięcią dzieje się coś złego. Liczył wówczas 51 lat i nigdy wcześniej nie miał tego typu problemów. „Wcześniej potrafiłem odtworzyć całą rozmowę. Ale nagle zorientowałem się, że wszystko zapominam, dlatego zacząłem nagrywać spotkania”.

Jeff poprosił o przeniesienie na mniej wymagające stanowisko – musiało być naprawdę źle, skoro z własnej woli zdecydował się zdegradować. Niestety, zanim objął nowe obowiązki, wylądował w szpitalu z grypą żołądkową. Lekarze mieli kłopoty z postawieniem diagnozy, bo oprócz zwykłych objawów pacjent cierpiał też na zaburzenia pamięci, mowy i funkcji poznawczych.

Po miesiącach badań trafił w końcu do Columbia Univer sity Medical Center, gdzie prowadzący go doktor przyjrzał się uważnie historii chorób w rodzinie, przepytał dokładnie żonę, pobrał próbkę płynu mózgowo-rdzeniowego i zrobił serię testów neuropsychologicznych.

Wyniki były jednoznaczne: choroba Alzheimera – schorzenie, które wcześniej zaatakowało już ojca, dziadka i wujka Jeffa. Borghoff wstąpił do Alzheimer’s Association Early-Stage Advisory Group, czyli grupy wsparcia osób, które zapadają wcześnie na chorobę Alzheimera, i starannie stosuje się do jej zaleceń.

Dużo spaceruje, biega i jeździ na rowerze. Uważa na to, co je, i uczy się grać na instrumencie. Nie traci nadziei, że wkrótce uda się odkryć lekarstwo na tę dziś nieuleczalną chorobę. Coś się musi w końcu wydarzyć, bo wg wyliczeń w 2015 r. liczba chorych na alzheimera potroi się.

Na szczęście uczeni nie próżnują. W ostatnich latach pojawiły się nowe testy i terapie, coraz lepiej też rozumiemy, skąd bierze się ta choroba, i możemy ją lepiej kontrolować. Poniżej znajdziesz 14 patentów, które pomogą Ci uniknąć spotkania z tym tajemniczym panem na A, który kradnie wspomnienia. 

1. Zdrowe serce= zdrowy mózg

Ludzie często odnoszą wrażenie, że mózg jest jakąś niezależną jednostką, działającą na innych zasadach niż reszta organizmu. To błąd. To, co służy Twojemu ciału, służy też mózgowi i odwrotnie: co szkodzi ciału, szkodzi i jemu. Np. wszystko, co ma niekorzystnywpływ na Twoje serce (za wysoki poziom cholesterolu, nadciśnienie, palenie, cukrzyca, otyłość, siedzący tryb życia itd.) powoli niszczy także mózg.

Nie zapomnij: Gdy następnym razem odbierzesz wyniki badania krwi, pomyśl nie tylko o sercu, ale i o mózgu. Podobnie każdą wizytę u kardiologa potraktuj jako przedwstępną wizytę u neurologa – radzi ekspert MH, prof. Murali Doraiswamy, zajmujący się neuronauką translacyjną na Duke School of Medicine.

2. Bakterie pomagają walczyć z depresją i nerwicami

Bakterie w Twoich jelitach produkują substancje, które wywierają wpływ na wiele rzeczy, między innymi na nastrój. To od nich zależy poziom serotoniny i dopaminy, dlatego właśnie uczeni pracują obecnie nad takim zmodyfikowaniem flory bakteryjnej jelit, żeby można było przywrócić prawidłowy poziom tych neuroprzekaźników u osób cierpiących na depresję i nerwice lękowe. Póki terapia jest jeszcze w trakcie opracowywania, jedz więcej kiszonek, które są świetnym dostawcą przyjaznych nam bakterii.

3. Antybiotyki mogą osłabiać pamięć

Od dawna zdajemy sobie sprawę, że antybiotyki mogą zniszczyć delikatną równowagę mikrobiomu jelitowego. Dziś wiemy, że mogą również uszkodzić mózg. Wg pisma „Cell Reports” badania na zwierzętach wykazały, że pod wpływem antybiotyków zmniejszyła się liczba nowych komórek w obszarach mózgu odpowiedzialnych za pamięć.

Nie zapomnij: Antybiotyki bierz tylko wtedy, gdy przepisze Ci je lekarz. I najlepiej osłonowo stosuj preparat probiotyczny, który pomoże przetrwać antybiotykowy nalot dywanowy przyjaznym Ci bakteriom. 

4. Test węchu ułatwia wczesne wykrycie choroby Alzheimera

Uczeni z Mayo Clinic dali 1430 ludziom do powąchania zestaw zapachów. Test ten miał wykazać, na ile starsi ludzie (średnia wieku uczestników wynosiła 80 lat) są w stanie rozpoznać i odróżnić między sobą kilkanaście charakterystycznych zapachów, m.in. zapach wiśni, cytryny, mydła i róż. Po zebraniu wyników i porównaniu ich z wynikami testu funkcji poznawczych okazało się, że ci, którzy mieli najsłabszy węch, mieli też najsłabszą pamięć.

Nie zapomnij: Jeśli ktoś w Twojej rodzinie chorował na alzheimera, regularnie wąchaj masło orzechowe. Uczeni z University of Florida odkryli, że ludzie cierpiący na zaburzenia pamięci mieli większe problemy z wyczuciem tego zapachu lewą dziurką w nosie niż prawą. Zauważyłeś taką różnicę? Nie panikuj, ale powiedz o tym lekarzowi.

5. Trening jest odżywką dla mózgu

Wysiłek fizyczny sprzyja nie tylko powstawaniu nowych włókien mięśniowych, ale i nowych neuronów w obszarach mózgu odpowiedzialnych za pamięć. Jak donosi „Journal of Alzheimer’s Disease”, nawet umiarkowany wysiłek, choćby pielęgnowanie ogrodu czy taniec towarzyski, sprzyja powstawaniu nowych połączeń, a tym samym zmniejsza ryzyko zachorowania na alzheimera nawet o połowę.

Szef Ośrodka Badań nad Alzheimerem w słynnej Mayo Clinic, dr Ronald Petersen, radzi, by ruszać się co najmniej przez 150 minut tygodniowo, dzieląc ten czas na trzy do pięciu dni. Idealnie byłoby, gdybyś część tego czasu poświęcił na trening interwałowy. „Może się okazać, że trening to jedna z najskuteczniejszych metod ochrony przed tą chorobą” – mówi Petersen.

6. Być może marihuana któregoś dnia wyleczy

Gdybyś przyjrzał się przez mikroskop mózgowi pacjenta z alzheimerem, zobaczyłbyś tzw. blaszki amyloidowe, pokrywające tkankę mózgu. Naukowcy wiedzą, że te struktury wiążą się z alzheimerem, ale wciąż nie ustalili precyzyjnie tego mechanizmu. Najnowsze badania sugerują, że beta-amyloid do pewnego momentu chroni mózg, otaczając i unieruchamiając groźne dla niego wirusy i bakterie. Ale z czasem zaczyna bardziej szkodzić, niż pomagać.

Nie zapomnij: Badania prowadzone w Salk Institute wykazały, że niektóre składniki marihuany, w tym także słynne THC, pomagają w usuwaniu beta-amyloidu. Nie próbuj od razu, tylko zachowaj w pamięci – wyniki trzeba jeszcze potwierdzić. 

7.  Rutynowe badania w kierunku alzheimera

Jednym z największych problemów w chorobie Alzheimera jest to, że często nie daje jednoznacznych objawów. Ale to się zmienia. „Obecnie potrafimy dość wcześnie wykryć w mózgu pacjenta białka odpowiadające za rozwój choroby” – mówi dr Petersen. Dzięki temu neurolodzy mogą pracować nad metodami spowalniania procesów degeneracyjnych, podobnie jak kardiolodzy mogą spowalniać rozwój miażdżycy.

Nie zapomnij: Zanim te nowoczesne metody diagnostyczne się upowszechnią, regularnie badaj sobie pamięć i funkcje poznawcze, zwłaszcza gdy masz przypadki alzhemera w rodzinie. W Polsce uczeni pracują nad testem wykrywającym pierwsze objawy choroby na podstawie głosu. Zanim się zestarzejesz, powinien być już gotowy.

8. Mikroby psuja mózg

„Choćbyś mył ręce co 5 minut i tak nie unikniesz obecności mikrobów w mózgu” – mówi prof. Doraiswamy. A gdy zrobi się ich tam za dużo, masz kłopoty.

Nie zapomnij: Wiadomo, że niektóre drobnoustroje, na przykład wirusy opryszczki czy HIV, mogą uszkodzić mózg i poważnie zakłócić jego działanie. Niektóre badania sugerują, że u źródeł choroby Alzheimera również leży zakażenie jakimś wirusem lub bakterią. Jeszcze jeden powd, by używać kondomów.  

9. Uważaj na cukrzycę.

Ona też zwiększa ryzyko O tym, że zaawansowana cukrzyca może osłabiać pamięć i funkcje poznawcze, wiemy już od dawna. Dziś wiemy też, że jednym z pierwszych objawów alzheimera jest zmniejszenie wrażliwości komórek mózgowych na insulinę, przez co nie są one w stanie przyswoić glukozy. Autorka tego odkrycia, dr Suzanne de la Monte z Rhode Island Hospital, nazwała to cukrzycą mózgu.

Nie zapomnij: Sprawdź sobie poziom cukru we krwi – jeśli przekroczy normy, zmień styl życia. To najlepszy sposób zapobiegania cukrzycy, również mózgu. 

10. Wracaj do szkoły

Nawet jeśli skończyłeś już wszystkie możliwe szkoły, nie przestawaj się uczyć. Dowolnych rzeczy. To mogą być szachy, nowa dyscyplina sportu, język obcy, jakiś instrument – cokolwiek, byle stymulować stale swój mózg do tworzenia nowych połączeń nerwowych. Np. gdy uczysz się gry na pianinie, tworzą się nowe połączenia między ośrodkami słuchu i motoryki. Taka rozbudowana sieć neuronowa tworzy bufor bezpieczeństwa – nawet jeśli choroba zniszczy część połączeń, ich funkcje mogą przejąć inne.

Nie zapomnij: Niedawne badanie wykazało, że gry, które wymagają refleksu, również zmniejszają ryzyko demencji. Tak, komputerowe też! 

11. Twój mózg lubi kuchnię śródziemnomorską

Trochę to makabryczne, ale gdy lekarze zbadali mózgi osób zmarłych, okazało się, że w najlepszym stanie były te w ciałach ludzi jedzących dużo warzyw, owoców, nieprzetworzonych ziaren, ryb, oliwy z oliwek i pijących czerwone wino. Hm... Właśnie podaliśmy Ci na tacy, co jeść: jakiś tysiąc pięćdziesiąty szósty raz w Men’s Health. O ile dobrze pamiętamy...

12. Testosteron wzmacnia mięśnie i mózg

Testosteronowa terapia zastępcza często jest uważana za eliksir młodości. 
I faktycznie – u facetów z niskim poziomem tego męskiego hormonu suplementacja go zmniejsza ryzyko uszkodzeń w wyniku stresu oksydacyjnego, czyli działania wolnych rodników. Ale uwaga! „Jeśli poziom wolnych rodników przekroczy pewien próg, dodanie do tego testosteronu przyspiesza starzenie się mózgu” – przestrzega dr Rebecca Cunningham z University of North Texas.

Nie zapomnij: Niski poziom testosteronu to tylko jeden z czynników ryzyka problemów z pamięcią. Nie próbuj więc go sobie podnieść, sięgając po preparaty z czarnego rynku.

13. Osłabienie pracy mózgu to nie tylko alzheimer

We wczesnym okresie tzw. otępienia naczyniowego pacjenci mają kłopoty z wydawaniem sądów, podejmowaniem decyzji, planowaniem i rozumowaniem. Z kolei wczesne objawy alzheimera dotyczą głównie pamięci. Niestety, w miarę postępów obu schorzeń objawy zaczynają się nakładać. Dziś wiemy już, że obie choroby mogą występować jednocześnie i potrafimy dostosować terapię.

Nie zapomnij: Gdy coś Cię zaniepokoi, poobserwuj się trochę, zanim pójdziesz do lekarza, a później przedstaw mu jak najdokładniejszy opis objawów. Im więcej wie, tym szybciej postawi diagnozę.

14. Dwa nowe leki

Przez lata lekarze nie mieli zbyt dużego arsenału środków do walki z alzheimerem. Ostatnio jednak pojawiły się na horyzoncie dwa nowe leki: solanezumab i aducanumab, które mogą pomóc pacjentom we wczesnych fazach choroby. Oba atakują blaszki amyloidowe, a wstępne badania potwierdzają, że podanie leku opóźnia rozwój choroby.