Jak zmniejszyć ciśnienie krwi?

Tester: Piotr Pflegel

Od lat redaguje dział zdrowie Men’s Health. Zawsze żył w przekonaniu, że ma niskie ciśnienie i że bez pięciu kubków kawy dziennie nie jest w stanie funkcjonować. Zbierając informacje do tego tekstu, wyciągnął jednak z szafki redakcyjny ciśnieniomierz i sprawdził, by nie tylko żyć w przekonaniu, ale wiedzieć. Ciśnienie 110/72. Uczcił ten wynik podwójnym espresso.

Mam dla Ciebie dwie wiadomości. Dobrą i złą.

Tradycyjnie zacznę od tej złej. Mniej więcej 30% dorosłych Polaków ma za wysokie ciśnienie krwi. Oczywiście, większość z tych dotkniętych nadciśnieniem to osoby po pięćdziesiątce, ale Twój młody wiek wcale nie daje Ci gwarancji, że będziesz miał ciśnienie w normie.

Co więcej, według szacunków Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, mniej więcej co trzeci chory nie ma pojęcia o tym, że ciśnienie krwi krążącej w jego żyłach jest za wysokie. Jeszcze gorsza wiadomość – lekarze zauważyli, że spośród tych osób, które mają nadciśnienie i wiedzą o tym, aż 40% nie robi nic, by je zmniejszyć.

Bo nadciśnienie nie boli. Bo nadciśnienie długo nie daje żadnych objawów. Bo dziadek miał nadciśnienie i do późnej starości rąbał drewno... Powodów, a właściwie wymówek jest mnóstwo. Jednak najważniejszym powodem lekceważenia nadciśnienia jest niewiedza. Nadciśnienie jest groźne. Nie tylko za 30 czy 50 lat.

One jest groźne tu i teraz, bo jest jedną z najczęstszych przyczyn udaru mózgu, który coraz częściej przytrafi a się ludziom młodym. Do udaru mózgu dochodzi w dwóch wypadkach. Najczęściej jest to udar niedokrwienny, kiedy zablokowana tętnica nie dostarcza krwi do określonego obszaru mózgu. Rzadziej występuje udar krwotoczny, zwany obrazowo wylewem krwi do mózgu.

Jego przebieg jest dokładnie taki jak wskazuje nazwa - pod wpływem zwiększonego ciśnienia któraś z tętnic mózgowych pęka i krew zaczyna się wylewać do mózgu. Jest to szczególnie niebezpieczne, bo oprócz tego, że nieszczelna tętnica przestaje odżywiać szare komórki, to dodatkowo jeszcze rośnie ciśnienie w czaszce.

Wylewy stanowią tylko 15% udarów mózgu, ale aż 30% zgonów z powodu udaru. W Polsce mamy w ogóle kłopot z udarami. O ile w Europie Zachodniej śmiercią kończy się od 18 do 25% przypadków, w Polsce umiera 40% pacjentów. Jedną z przyczyn jest bardzo słaba znajomość objawów udaru mózgu.

Przypomnijmy: jeśli Ty sam lub ktoś z Twojego otoczenia zacznie nagle mówić bełkotliwie, wykrzywią mu się usta (nie mówimy tu o grymasie po zjedzeniu cytryny), poczuje słabość lub drętwienie w kończynach po jednej stronie ciała, nagle pogorszy mu się widzenie (charakterystyczne jest widzenie tylko połowy) lub będzie miał silne zaburzenia równowagi – może to być znak, że właśnie przechodzi udar.

W takim wypadku nie czekaj, tylko dzwoń po pogotowie, bo im wcześniej zostanie podjęte leczenie, tym mniejsze ryzyko śmierci i większa szansa na powrót do zdrowia. Bo ci, którym udaje się przeżyć, zazwyczaj muszą się borykać z ograniczeniami do końca życia. Zaburzenia mowy, niedowłady, kłopoty z widzeniem... Lista dolegliwości po udarze jest długa. Oczywiście szybko rozpoczęta rehabilitacja może złagodzić objawy, ale całkowity powrót do zdrowia zdarza się rzadko.

Przestraszony? To teraz w końcu czas na tę dobrą wiadomość. Zdaniem lekarzy co najmniej 40% udarów można uniknąć, walcząc z nadciśnieniem. Swoją walkę o brak udaru zacznij więc od zmierzenia ciśnienia. Wcale nie musisz w tym celu iść do lekarza. Wystarczy kupić ciśnieniomierz. My w redakcji mamy naramienny model Tensoval Duo Control.

Pierwsze, co zrobiłem po przeczytaniu przerażających doniesień o udarach, to było właśnie wyciągnięcie ciśnieniomierza z szafki i sprawdzenie własnego ciśnienia. Pierwszy wynik – 110/68. Powtórzyłem i wynik spadł do 97/70, trzeci skoczył do 120/72. Takie wahania w ciągu pięciu minut? Postanowiłem jednak przeczytać instrukcję. A tam jak byk napisane: na godzinę przed pomiarem nie pal, nie pij kawy ani alkoholu i opróżnij pęcherz. Każdy z tych elementów może podnieść ciśnienie o kilka punktów.

Nie ruszaj się i nie mów w trakcie pomiaru, bo samo mówienie podnosi ciśnienie o 6 mmHg (już wiem, skąd ten ostatni wyższy wynik). Po uwzględnieniu instrukcji moje ciśnienie pozostało na bardzo przyzwoitym poziomie 110/72. Zagrożenie wylewem jest niewielkie. Ale nawet jeśli miałbym nadciśnienie (np. 150/100), nadal nie byłbym bezradny.

Bo obniżyć ciśnienie i i zmniejszyć ryzyko jest naprawdę łatwo, nawet nie sięgając po leki. Oto kilka patentów.

Możesz ściskać gumową piłeczkę przez 8 minut dziennie. W ten sposób obniżysz sobie ciśnienie skurczowe nawet o 15 punktów. Oczywiście, nie zapomnij o siłowni - badacze twierdzą, że trzy porządne sesje treningowe w tygodniu obniżają ciśnienie średnio o dalsze 8 punktów.

Używaj więcej ostrych przypraw – kapsaicyna obniża ciśnienie i przy okazji chroni przed nowotworami.

No i najważniejsze: jeśli palisz – przestań. Dr Krzysztof Włodarczyk, kardiolog ze Szpitala św. Jadwigi w Trzebnicy, przestrzega: "Żeby myśleć o obniżeniu ciśnienia, trzeba spełnić dwa warunki: rzucić palenie i pozbyć się nadwagi. Jeśli nie zrezygnujesz z papierosów, wszelkie zmiany stylu życia na niewiele się zdadzą". Podobnie jak ja masz prawidłowe ciśnienie? Dbając o siebie dziś, uchronisz się przed jego wzrostem ponad normę, a swoją rodzinę przed obowiązkiem przynoszenia basenu do łóżka.

Ciśnienie w dół

Obniżenie ciśnienia w układzie przedłuża jego żywotność. Ta zasada obowiązuje w hydraulice i w medycynie.

Jakie są inne skutki nadciśnienia?

• Choroby serca
• Choroby nerek
• Demencja

Wszystkie powyższe. Oczywiście nie ma gwarancji, że jeśli obniżysz ciśnienie krwi, nie będziesz miał udaru, ale warto walczyć z nadciśnieniem, bo obniżenie go zmniejsza również ryzyko powyższych chorób. 

Kiedy Twoje ciśnienie jest już na pewno za wysokie?

• 140/90

Ciśnienie powyżej 140/90 to już kliniczne nadciśnienie i może wymagać leczenia pigułkami. Zanim jednak po nie sięgniesz, spróbuj powalczyć sam. Czasem wystarczy regularny (to ważne!) wysiłek fizyczny i zmiana diety.

Optymalne to 120/80 mmHg. Wartość 110/70 i mniej to niedociśnienie, ale nie masz się czym martwić – z wiekiem i tak Ci się podniesie. Zgłoś się do lekarza, jeśli zdarzają Ci się omdlenia, zawroty głowy lub jesteś stale zmęczony. 

Czy za niskie ciśnienie jest tak samo niebezpieczne jak nadciśnienie?

• Nie 

Optymalne to 120/80 mmHg. Wartość 110/70 i mniej to niedociśnienie, ale nie masz się czym martwić – z wiekiem i tak Ci się podniesie. Zgłoś się do lekarza, jeśli zdarzają Ci się omdlenia, zawroty głowy lub jesteś stale zmęczony.

Która z przypadłości może być objawem nadciśnienia?

• Zaburzenia erekcji

Jednym ze skutków nadciśnienia jest często niedomaganie w łóżku. Ale nie daj się fałszywie uspokoić. To, że masz imponujące wzwody, nie znaczy wcale, że wszystko jest OK. Nadciśnienie często nie daje żadnych widocznych objawów.

Fala udarów

70 000 - Polaków doświadcza udaru mózgu w ciągu roku.

40% - Według danych Fundacji Udaru Mózgu aż tyle udarów w Polsce kończy się śmiercią.  

18-25% osób umiera wskutek udaru w krajach Europy Zachodniej – dwa razy mniej niż w Polsce.

25% – o tyle częściej udar mózgu dotyka mężczyzn niż kobiet. Wśród młodych jest jeszcze gorzej.  

20-64: Ilość przypadków udarów w tej grupie wiekowej w ciągu ostatnich 25 lat wzrosła o 25%.  

MH 01/2016