Marskość wątroby. Jak jej uniknąć?

Mam na imię Piotr i nie jestem anonimowym alkoholikiem. Nigdy nie byłem na spotkaniu AA i nie przypuszczam, żebym kiedykolwiek musiał szukać grupy wsparcia. Owszem, zdarzało mi się budzić w miejscach, których nie rozpoznawałem, popijać spirytus piwem (lub – w szczególnie hucznych okolicznościach – odwrotnie), wiem też doskonale, co oznacza "klin klinem". Ale nigdy nie nazwałbym się alkoholikiem. Nawet słowo "pijak" zupełnie do mnie nie pasuje. Ot, zwykły facet, który po prostu lubi się napić. Mniej więcej tak samo, jak większość jego kolegów.

Dlatego przez wiele lat myślałem, że problem marskości wątroby w ogóle mnie nie dotyczy. Bo marskość to przecież konsekwencja lat pijaństwa, powolnej degrengolady, zasikanych spodni, rozwodu, samotności i mieszkania w norze z odciętym prądem. Tak to sobie właśnie wyobrażałem. Myliłem się.

"Większość ludzi, którzy zmarli na marskość wątroby, to nie alkoholicy. To ci, którzy trochę za dużo pili".

Zacznijmy więc od początku. Mam na imię Piotr i właśnie sobie uświadomiłem, że mogę umrzeć z powodu choroby wątroby. Ty też. Wcale nie musisz się upijać do nieprzytomności co weekend, ani pić wątpliwej jakości wynalazków o smaku przemysłowej wiśni. Wystarczy, że lubisz alkohol. Lubisz do tego stopnia, że codziennie po powrocie z pracy wychylasz piwko, dwa, no... góra trzy. I wieczorem jeszcze szklaneczkę.

Wystarczy, że macie z dziewczyną zwyczaj wypijania butelki wina do kolacji. Codziennie, dzień w dzień. W końcu czerwone wino w pięknych kieliszkach to samo zdrowie, na dodatek takie wyrafinowane... Niestety, dla Twojej wątroby to wyrafinowane... tortury. Według prof. Tomasza Macha z Katedry Gastroenterologii, Hepatologii i Chorób Zakaźnych CMUJ w Krakowie, "alkohol jest najczęstszą przyczyną chorób wątroby w krajach rozwiniętych".

Te choroby można podzielić na trzy grupy: alkoholowe stłuszczenie wątroby, alkoholowe zapalenie wątroby i alkoholową marskość wątroby. "Alkoholowe stłuszczenie wątroby występuje u 90% osób spożywających nadmierne ilości alkoholu" – przestrzega prof. Mach. Tutaj znów wraca pytanie, co to znaczy nadmierne spożycie alkoholu. Czy trzy, cztery drinki dzienne to już spożycie nadmierne?

Jeszcze do niedawna lekarze byli zdania, że granica bezpieczeństwa dla zdrowego mężczyzny przebiega gdzieś w okolicach 80 g czystego alkoholu etylowego. Jednak od kilku lat w środowisku lekarskim coraz większą popularność zdobywa przekonanie, że ten pułap trudno uznać za bezpieczny, zwłaszcza jeśli osiągasz go niemal codziennie.

"Znakomita większość ludzi umierających z powodu alkoholowych chorób wątroby to nie są alkoholicy. To po prostu ludzie, których można by określić mianem »lubią wypić«" – mówi Andrew Langford z British Liver Trust. Piją niemal codziennie, nie upijając się – po prostu wypijają o kieliszek, dwa za dużo. Dzień po dniu, tydzień po tygodniu. Ich wątroba nie ma kiedy odpocząć. I nie mówimy tu o społecznym problemie alkoholizmu. Twoja wątroba ma gdzieś społeczeństwo, rodzinę, nawet dzieci ma głęboko w wątrobowym nosie.

Wątroba nie ocenia – wątroba robi swoje. Robi swoje, czyli metabolizuje wszystkie trucizny, które w siebie wlewasz. A alkohol to właśnie trucizna, tyle że zdradliwa. Zatruwa wątrobę powoli, długo nie dając żadnych objawów. Jednak, kiedy ju objawy stają się zauważalne, dla organizmu jest to prawdziwa apokalipsa. Nie, zaawansowana alkoholowa choroba wątroby to nie krótki pobyt w szpitalu z żółtą skórą i bólem brzucha. To znaczy, to też, ale te dwa charakterystyczne objawy przeciążenia wątroby to mały pikuś w porównaniu z resztą. Bo chociaż wątroba kojarzy nam się głównie z metabolizmem alkoholu i leków, to wcale nie jest jej jedyne zadanie.

Oprócz tego ten potężny organ odpowiada za równowagę hormonalną, krzepliwość krwi, a nawet za ochronę przed infekcjami. Jeśli zmusisz ją do zużywania całych sił na usuwanie skutków codziennego picia, nie będzie miała czasu dobrze zająć się pozostałymi zadaniami. Każdy specjalista od zarządzania powie Ci, że przy ograniczonych zasobach trzeba ostrożnie przydzielać zadania. Gdy wątroba zaczyna być przemęczona, gubi się i zaczyna się piekło. 

Naprawdę, wolisz nie wiedzieć, co się dzieje z mózgiem człowieka, gdy wątroba nie nadąża usuwać toksyn i dochodzi do rozwoju tzw. encefalopatii wątrobowej, która najpierw odbiera Ci zdolność koncentracji (proste zsumowanie cen może Ci sprawiać poważne kłopoty), później uszkadza pamięć (Kim jest ta zapłakana kobieta z dziećmi koło łóżka?), następnie prowadzi do napadów niekontrolowanego gniewu i zachowań nieadekwatnych, na końcu zaś do śpiączki.

Chcesz tego? Tak właśnie wyobrażasz sobie przyszłość po czterdziestce? Na szczęście jeszcze możesz się zatrzymać. Nie, nie namawiamy do abstynencji, chociaż oczywiście to najskuteczniejszy sposób ochrony wątroby (oprócz kondomów, bo wątrobę można też zniszczyć, uprawiająć przygodny seks bez zabezpieczenia). Jeśli nie chcesz, by Twoja wątroba umarła przed Tobą, musisz zapewnić jej regularne urlopy.

Dobrym pomysłem jest "suchy miesiąc" – powiedzmy, styczeń bez alkoholu. Zakładam, że pierwszego stycznia około godziny 14 ta idea może Ci się wydać na tyle kusząca, że wpiszesz ją do noworocznych postanowień. Ale miesiąc bez picia w karnawale to wysokie podniesienie poprzeczki. My w MH lubimy małe kroki prowadzące do wielkich rezultatów. Takim małym, ale bardzo skutecznym krokiem będzie trzymanie się zasady, że co najmniej dwa dni w tygodniu nie dotykasz nic, co ma procenty. Przy czym to muszą być dwa dni z rzędu. Wątroba potrzebuje właśnie około 48 godzin bez hurtowych dostaw trucizny, żeby zacząć się odbudowywać.

Pomóż wątrobie, a ona pomoże Tobie

Pij wodę

Gdy dużo ćwiczysz, Twoja wątroba potrzebuje co najmniej dwa litry wody dziennie, żeby usunąć wszystkie toksyny.

Kwas ALA

Kwas alfa-liponowy (ALA) stymuluje produkcję chroniącego wątrobę glutationu. Znajdziesz go w kaspułkach, a w naturze w brokułach i szpinaku.

Shake

Uczeni z University of Louisiana wykazali, że szczury ze zniszczoną wątrobą regenerują ją szybciej, gdy dostają dodatkowe białko.

Sylimaryna

Wg "American Journal of Gastroenterology" sylimaryna (wyciąg z ostropestu) pomaga naprawić szkody w wątrobie, wyrządzone przez nadmiar alkoholu.

Kropla wiedzy

Ona ciężko haruje dla Ciebie od rana do nocy. A co Ty w ogóle o niej wiesz? 

Twoja wątroba wielkością przypomina...

Zwinięty ręcznik

Twoja oczyszczalnia jest zaskakująco duża. To drugi – po skórze – organ Twojego ciała. Waży niecałe 1,5 kg i bywa, że ma w sobie 1/10 całej Twojej krwi. Jest elastyczna i bardzo wytrzymała, ale – niestety – nie niezniszczalna.

Te objawy mogą świadczyć o poważnie chorej wątrobie...

Nietonący kał

Ciemny mocz

Wątroba nie ma zakończeń nerwowych, więc nie boli. Ale jeśli Twój mocz jest ciemny nawet gdy jesteś nawodniony, a kupa nie chce tonąć, to może być znak, że wątroba ma kłopoty z przyswajaniem tłuszczów.

Stłuszczenie wątroby jest nieuleczalne...

To fałsz!

Alkoholowe stłuszczenie wątroby można odwrócić - wystarczy kilka tygodni abstynencji. Ale uwaga! Jeśli dotrzesz do następnego etapu choroby - marskości – czeka Cię całkowita abstynencja do końca życia.

MH 12/2015