Grypa: co Ci grozi i jak się bronić?

Nie ma chyba choroby, która byłaby popularniejsza niż grypa. W zasadzie każdy ją miał, ma lub będzie kiedyś miał. Jednak to, że jest tak powszechna, wcale nie oznacza, że można ja zlekceważyć. Bo, po pierwsze, grypa potrafi zrobić poważną krzywdę, w niektórych przypadkach nawet zabić; po drugie, może Cię kosztować sporo pieniędzy, jeśli wyłączy Cię z życia zawodowego na kilka tygodni.

Żeby zminimalizować straty, przygotowaliśmy krótką odprawę przed bitwą. Poznaj zagrożenia, silne i słabe punkty wroga, a następnie – uzbrojony w informacje – ruszaj na wojnę. Jeśli zastosujesz nasze strategie, możesz przegrać bitwę, ale wojnę z grypą wygrasz.

Objawy grypy oraz jej powikłania

Czyli czego możesz spodziewać się po grypie.

1. Nos - brama dla wirusów

Dotykając śluzówki w nosie palcami, na których znajdują się wirusy zebrane np. z klamki w sklepie czy poręczy w autobusie, narażasz się na zakażenie. W sezonie grypowym noś rękawiczki.

2. Gardło i krtań - objawy: ból gardła i kaszel

Ból, drapanie, chrypka i kaszel. Ból gardła i suchy kaszel to klasyczny objaw grypy. Podrażniona śluzówka staje się wrażliwa i nawet proste przełknięcie kęsu chleba staje się katorgą. W pierwszej fazie wydzielina z nosa jest rzadka. Kaszel również jest męczący – ciągle drapie Cię w gardle, a nie możesz odkaszlnąć. Sytuacja zmienia się po dwóch, trzech dniach – wydzieliny gęstnieją i nos robi się zapchany, a kaszel mokry.

3. Oskrzela - powikłania: zapalenie oskrzeli

Duszność, świszczący oddech, ból w piersiach. Często w przebiegu grypy zaatakowane są również oskrzela, czyli system cieniutkich rurek doprowadzających powietrze do płuc. Gdy dochodzi do ich zapalenia, oddycha Ci się trudniej, bardzo często masz też napady niemożliwego do opanowania kaszlu, zwłaszcza podczas wysiłku i przy zmianie temperatury (np. gdy wychodzisz na zimne powietrze).

W takim wypadku zdecydowanie zrezygnuj z palenia. Ulgę przyniesie Ci wejście do zaparowanej łazienki lub inhalacja.

4. Przepona - objawy: ból w dole klatki piersiowej, wywołany nadmiernym wysiłkiem przepony

Przepona to mięsień, dzięki któremu możemy oddychać. To głównie ona właśnie rozpręża i spręża płuca, zasysając i wypychając z nich powietrze. Gdy dręczy Cię kaszel, przepona pracuje ciężej niż zazwyczaj, dlatego po pewnym czasie może zacząć boleć. Dokładnie tak samo, jak każdy inny mięsień, który zmusisz do nadmiernego wysiłku.

5. Mięśnie - objawy: bóle mięśni

Ból pojawia się w pierwszym dniu. Najczęściej bolą plecy i kończyny. To jeden z najbardziej charakterystycznych objawów grypy – wędrujący, trudny do precyzyjnego zlokalizowania ból mięśni. Występuje głównie podczas pierwszych dwóch dni grypy.

Ciekawostką jest to, że często bolą nas te miejsca, w których w przeszłości mieliśmy jakiś uraz. Z bólami mięśniowymi w przebiegu grypy bardzo skutecznie radzą sobie dostępne bez recepty preparaty typu Teraflu czy Gripex.

6. Zatoki - powikłania: zapalenie zatok

Ból u nasady nosa. Jedno z najczęstszych powikłań grypy to zapalenie zatok przynosowych. Czujesz wtedy jakby obrzmienie, ucisk od wewnątrz, który nasila się, gdy się pochylisz. Zdarza się, że stan zapalny obejmuje też zatoki czołowe (nad oczami). Jeśli bolą Cię zatoki, idź do lekarza.

7. Mózg - powikłania: zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowych

Silny ból głowy, wymioty, sztywny kark. Zapalenie mózgu lub opon mózgowych to jedno z groźniejszych powikłań grypy. Na szczęście jest dosyć rzadkie, ale nie oznacza to, że można je lekceważyć. Jeśli zauważysz jakiekolwiek problemy z układem nerwowym, np. wspomnianą już sztywność karku, zaburzenia mowy, drgawki albo zaburzenia świadomości, czym prędzej zgłoś się do lekarza.

8. Ucho - powikłania: zapalenie ucha środkowego

Przenikliwy ból i uczucie wypełnienia ucha. Do zapalenia ucha środkowego dochodzi, gdy wirusy (lub bakterie) przedostają się z nosa i gardła do ucha. Ból ucha trzeba skonsultować z lekarzem.

Doraźnie możesz sobie pomóc, wpuszczając do nosa krople obkurczające naczynia (np. xylometazolin), w pozycji leżącej, z głową odchyloną do tyłu. Krople spowodują obkurczenie śluzówki i przyniosą niemal natychmiastową ulgę.

9. Płuca - powikłania: zapalenie płuc

Długo utrzymujący się kaszel, duszność. Wirus grypy może „zmęczyć” układ odpornościowy i niejako utorować drogę bakteriom, które zasiedlają płuca. Mówimy wtedy o zapaleniu płuc. Zdarzają sie także pierwotne, wirusowe zapalenia, jednak częściej chorujemy na zapalenia wtórne, bakteryjne.

Najczęściej do pogrypowego zapalenia płuc dochodzi w ciągu dwóch tygodni od początku grypy. Dlatego nawet gdy już objawy grypy ustąpią, przez te dwa tygodnie się oszczędzaj. Unikaj skupisk ludzkich i wychłodzenia, pij dużo ciepłych płynów i dużo odpoczywaj.Treningi lepiej sobie odpuść. Oczywiście, jeśli kaszel utrzymuje się dłużej niż tydzień, idź do lekarza, bo może konieczna będzie antybiotykoterapia.

10. Serce - powikłania: zapalenie mięśnia sercowego 

Ostry, kłujący ból za mostkiem, zaburzenia rytmu. Infekcja wirusowa może być przyczyną zapalenie mięśnia sercowego, a jak wykazały 25-letnie badania na rekrutach, to właśnie zapalenie serca jest odpowiedzialne za 20% nagłych zgonów młodych mężczyzn.To kolejny powód, by nie kozaczyć, tylko spokojnie wychorować się w domu.

11. Nerki - powikłania: zapalenie nerek

Ból w okolicach nerek. Zapalenie nerek to jedna z poważniejszych konsekwencji grypy. Każdy ból okolicy lędźwiowej po grypie lub ból podczas oddawania moczu trzeba zgłosić lekarzowi.

12. Jelita - grypa jelitowa

Biegunka i wymioty. Wirusowe zakażenie dróg pokarmowych często nazywa się potocznie grypą żołądkową lub jelitową. Powoduje ją nie grypa, lecz tzw. rotawirusy. Gdy Cię dopadną, przez kilka dni starasz się nie odchodzić od łazienki. Jelitówka zazwyczaj przechodzi sama po 3-5 dniach; pamiętaj tylko, żeby uzupełniać płyny.

Grypa czy przeziębienie?

Klasyczne objawy grypy to wysoka gorączka (powyżej 38 st. C), dreszcze, ból głowy, gardła i mięśni oraz suchy kaszel. Czasami pojawia się też rzadka wydzielina z nosa. Katar występuje rzadko. Klasycznym sygnałem, że masz do czynienia z grypą, a nie z przeziębieniem, jest gwałtowny rozwój choroby – czujesz się OK i nagle w ciągu godziny, dwóch się „rozkładasz”.

Grypa jest poważniejszym schorzeniem niż przeziębienie i trzeba ją odchorować w domu. Najlepiej zostać w łóżku przez 5-7 dni. Daj szansę swojemu organizmowi na dobicie wroga

Przeziębienie jest chorobą łagodniejszą niż grypa. Charakterystyczne objawy, pozwalające odróżnić przeziębienie od grypy, jest obfity katar i nieznacznie podwyższona temperatura (nie więcej niż 38 st. C). Przeziębienie narasta powoli – zanim pojawi się katar, czujesz się gorzej kilka dni.

Ból głowy, mięśni i klatki piersiowej, charakterystyczny dla grypy, w przeziębieniu występuje rzadko. Od biedy wystarczy jeden dzień wolnego, żeby wrócić do stanu używalności.

Magazyn broni

Zobacz, w co się uzbroić, żeby nie zachorować, a gdy już zachorujesz – jak sobie ulżyć.

1. Mydło - zabija wirusy i bakterie

Myj ręce jak najczęściej. Wbrew obiegowym opiniom do zakażenia wirusem (grypy i przeziębienia) najczęściej dochodzi nie wtedy, gdy ktoś Ci kichnie lub kaszlnie prosto w twarz, lecz wtedy, gdy ktoś zasłoni podczas kaszlu usta dłonią, a następnie dotknie nią np. klamki.

Zostawia tam wirusy, a Ty zbierasz je swoją ręką i zanosisz do oka, nosa lub ust. Im częściej będziesz mył ręce, tym mniejsze ryzyko, że zarazisz się grypą.

2. Tran - witamina D

Łyżka stołowa tranu dziennie w sezonie grypowym działa jak tarcza. Jak donosi „Journal of Leukocyte Biology”, niedobór witaminy D w sezonie jesienno-zimowym może być jedną z przyczyn, dla których to właśnie wtedy chorujemy na grypę. Tran jest doskonałym źródłem tej witaminy.

3. Internet - zrób zakupy w sieci

Gdy w Twoim mieście panuje grypa, unikaj galerii handlowych. Zamiast szwendać się po zatłoczonych galeriach,w których aż roi się od ludzi i przyniesionych przez nich wirusów, zrób zakupy przez internet. Dziś można już w ten sposób kupić wszystko – od samochodu, przez odzież, aż po codzienne zakupy spożywcze.

4. Miód - łagodzi kaszel

Gdy dokucza Ci kaszel, wypij łyżkę miodu. Uczeni z Pennsylvania State University wykazali, że miód jest co najmniej równie skuteczny w łagodzeniu kaszlu, jak dostępne w aptekach syropy.

5. Czosnek - antybakteryjnie i antywirusowo

Ma działanie antybakteryjne i antywirusowe. Eksperymenty w laboratorium wykazały, że czosnek zabija bakterie, wirusy, a nawet grzyby. W sezonie grypowym poświęć świeży oddech i jedz więcej czosnku – może zmniejszyć ryzyko zarażenia i przyspieszyć powrót do zdrowia.

6. Krople do nosa - przyniosą ulgę

Stosuj nie dłużej niż tydzień. Krople do nosa przynoszą ulgę, gdy masz zapchany nos, bo obkurczają śluzówkę, jednak pamiętaj, że można się od nich uzależnić i być na nie skazanym przez lata.

7. L4 - odpocznij w domu

Weź zwolnienie z pracy. Gdy czujesz, że dopadła Cię grypa, idź do lekarza i poproś o zwolnienie z pracy/szkoły. Zostając w domu, nie tylko przyspieszysz swój powrót do zdrowia, ale zmniejszysz też ryzyko zakażenia swoich koleżanek i kolegów, ich dzieci, małżonków i dziadków. Żeby szybciej wyzdrowieć, śpij tak dużo, jak tylko się da.

8. Herbata - nawadniaj się

Wypijaj kilka herbat dziennie. Po pierwsze, odpowiednie nawodnienie sprawi, że będziesz się czuł lepiej, łatwiej będzie Ci odksztuszać wydzielinę, oddychać i smarkać. Po drugie, jak donosi amerykański „Journal of Nutrition”, picie herbaty (zwłaszcza zielonej) zmniejsza ryzyko zachorowania na grypę.

9. Gorączka - zbijaj tylko, gdy konieczne

Nie zbijaj temperatury, gdy tylko przekroczy 37 st. C. Wprawdzie temperatura powyżej 41 st. C jest zagrożeniem dla życia, to tzw stany podgorączkowe (czyli do 38 st.) mogą być dla Ciebie korzystne. Jeśli nie doskwiera Ci jakoś specjalnie, to nie przyjmuj środków typu paracetamol czy ibuprofen.

Podwyższona temperatura ułatwia Twojemu układowi immunologicznemu walczyć z wirusami. Gorączka powyżej 39 st. powinna być „zbijana” bezwględnie.

10. Śledzik - kwasy tłuszczowe na odporność

Dwa razy w tygodniu zjedz śledzika lub inną tłustą rybę morską. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (DHA i EPA) z ryb zmniejszają stan zapalny i uaktywniają komórki układu odpornościowego odpowiedzialne za tępienie wirusów i bakterii.

11. Bieganie - mniejsze ryzyko infekcji

Biegaj lub maszeruj szybkim krokiem przez 40 minut codziennie. Prof. David Nieman z Appalachian State University wykazał, że taka dawka wysiłku zmniejsza ryzyko złapania sezonowej infekcji aż o połowę.

Szczepionka na grypę

Dlaczego i kiedy warto się szczepić przeciwko grypie?

Skuteczność. Szczepionka chroni tylko przed szczepem, z którego jest przygotowana. Jej skuteczność zależy od wielu czynników, ale z metaanalizy opublikowanej w piśmie „Lancet” wynika, że średnio wynosi ona 67%.

Kto powinien. Według Krajowego Ośrodka ds. Grypy, szczepić powinny się wszystkie osoby powyżej szóstego miesiąca życia, szczególnie zaś zaleca się szczepienie w następujących grupach:

1. Zdrowe dzieci od 0,5 do 6. roku życia

2. Osoby po pięćdziesiątym roku życia

3. Chorzy na przewlekłe choroby układu krążenia lub oddechowego, w tym na astmę

4. Chorzy na cukrzycę i osoby otyłe

5. Wszyscy ci, którzy w pracy spotykają dużo ludzi potencjalnych chorych – czyli pracownicy służby zdrowia, przedszkolanki, nauczyciele, konduktorzy, sprzedawcy etc.

Fakty i mity apropo grypy

Nie wszystko, co usłyszysz na temat grypy, jest prawdą. Oddziel fakty od mitów.

1. Mit - grypa to nic poważnego

Zlekceważenie przeciwnika to pierwszy krok do porażki. W rzeczywistości grypa jest ostrą chorobą wirusową i – jeśli trafi na kogoś, kto ma obniżona oporność – potrafi nawet zabić. W czasie epidemii grypy w 1975 roku, gdy zachorowało na nią ponad 3,5 miliona Polaków, zmarło prawie 1500 osób. W sezonach, kiedy grypa nie atakuje z taką siłą, z jej powodu umiera około 100-200 osób.

2. Fakt - zarażasz, zanim masz objawy

Od momentu wniknięcia wirusa do organizmu do pierwszych objawów może upłynąć nawet 5 dni, najczęściej jednak objawy pojawiają się po dwóch dniach. Na 24 godziny przed wystąpieniem objawów możesz już zarażać. Później jesteś niebezpieczny dla otoczenia przez około 5-7 dni, czasami nawet dwa tygodnie.

3. Mit - najlepsze lekarstwo na grypę to antybiotyk

Antybiotyki mają spektakularne działanie. Każdy z nas pamięta, że w dzieciństwie, gdy np. bolało go bardzo ucho albo miał anginę, po podaniu antybiotyku odczuwał gwałtowną poprawę.

Te dobre wspomnienia powodują, że gdy tylko coś nam zaczyna mocno doskwierać, szukamy ratunku w antybiotykach. W przypadku grypy są one jednak nieskuteczne, mają bowiem działanie przeciwbakteryjne, a nie przeciwwirusowe.

W żadnym wypadku nie próbuj leczyć się nimi sam, bo np. zostało Ci pół opakowania po chorobie młodszej siostry. Jeśli podejrzewasz, że osłabiony grypą organizm został zaatakowany przez bakterie (np. bardzo boli Cię gardło, jest spulchnione i widzisz białe kropki na migdałkach) idź do lekarza – on sprawdzi, czy rzeczywiście trzeba Cię leczyć antybiotykiem, a jeśli tak, dobierze odpowiedni.

4. Fakt - leki typu Gripex i Teraflu nie leczą grypy

Jeśli uważnie wsłuchasz się w treści reklam tych środków, usłyszysz, że one jedynie łagodzą nieprzyjemne objawy grypy, czyli ból głowy i mięśni, katar i kaszel, pomagają też zmniejszyć gorączkę. Istnieją wprawdzie leki, które rzeczywiście mają działanie przeciwwirusowe, jednak o ich zastosowaniu może decydować tylko lekarz. No i są wyłącznie na receptę. Czy to znaczy, że nie warto łykać tych reklamowanych preparatów?

Ależ skąd! One rzeczywiście pozwalają lżej przejść przez atak grypy (lub przeziębienia) i zdecydowanie poprawiają samopoczucie. Problem polega na tym, że ludzie często traktują je jak sposób na „zakamuflowanie” choroby.

Taki delikwent wstaje rano, czuje się fatalnie i zamiast zostać w łóżku i dać organizmowi walczyć z chorobą, wypija rozpuszczony w gorącej wodzie preparat „przeciwgrypowy”, a następnie idzie do pracy, narażając siebie na pogorszenie stanu i innych – bo oczywiście po ośmiu godzinach w jednym pomieszczeniu z zakażonym grypą kilka osób się zarazi. 

MH 02/13