Co się kryje w narkotykach?

Zamknięcie smartshopów, o którym nie tak dawno temu było bardzo głośno w mediach, odcięło, a na pewno utrudniło dostęp do tzw. smartdragów. I bardzo dobrze, bo nawet najwięksi eksperci nie znają skutków zażywania substancji, które można było w nich znaleźć. Ale rynku nielegalnych narkotyków nie da się tak łatwo zlikwidować. Ludzie brali, biorą i będą brali. Zwłaszcza młodzi ludzie.

Faceci w Polsce sięgają po kokainę aż 5 razy częściej niż kobiety.

Jak wynika z Raportu Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, narkotyki są najpopularniejsze wśród ludzi między 20. a 30. rokiem życia. Do kontaktu z nimi przyznało się aż 17% młodych Polaków. Dalsze 14 procent odmówiło odpowiedzi, co - przynajmniej na pierwszy rzut oka - można zinterpretować jako pośrednie przyznanie się, bo przecież, gdyby ktoś nie miał kontaktu, to by nie odmówił. Można więc zaryzykować twierdzenie, że co trzeci młody Polak poznał smak owocu zakazanego. Zakazanego przez prawo.

Nie wdając się tutaj w dyskusję, czy zakaz jest słuszny, czy niesłuszny, skupmy się na rzeczy, która z tego zakazu wynika - skoro obrót narkotykami jest nielegalny, państwo nie ma najmniejszej nawet kontroli nad ich czystością. Kupując bułkę, mniej więcej wiesz, co jest w środku. To samo z alkoholem i papierosami - wiadomo, że nie tylko trują, ale również jak. Natomiast czystość narkotyków dosadnie skomentował Jędrzej Kodymowski z zespołu Apteka - "towar tego s...yna - przeżeniona kokaina (...) towar tej bladzi, przeżeniona heroina..."

Lepszy znany diabeł...

Z narkotykami, a dokładniej - z substancjami psychoaktywnymi - jest tak, że nie na każdego działają identycznie. Tak jak jeden może mieć mocną głowę i po wypiciu nawet pół litra wódki będzie w stanie w miarę normalnie konwersować, tak drugi już po 100 gramach zacznie się zachowywać, jakby przyciąganie ziemskie albo go nie dotyczyło, albo wręcz gwałtownie wzrosło. Ten drugi po wypiciu pół litra ma niemal pewne lądowanie w szpitalu, na oddziale ostrych zatruć.

I tu właśnie analogia między nielegalnymi narkotykami a zalegalizowanymi zmieniaczami świadomości się kończy. O ile bowiem lekarz dosyć dobrze wie, co robić w przypadku zatrucia alkoholem, o tyle - gdy trafia do niego nieprzytomny delikwent zatruty "czymś" - zadanie przestaje być w miarę proste, a zaczyna przypominać równanie z bardzo wieloma niewiadomymi. Bo nawet jeśli pacjent "coś brał", to nigdy nie wiadomo, co konkretnie.

A nie są to przypadki odosobnione. W 2008 roku na tzw. detoks z powodu zażycia substancji psychoaktywnych trafiło co najmniej 6555 osób (nie licząc tych, które odtruwają się w prywatnych gabinetach). Ponad 200 osób rocznie nie udaje się uratować.

Polska jest amfetaminowym zagłębiem Europy. Ale w naszym kraju najwięcej osób miało lub ma kontakt z marihuaną.

...niż nieznany anioł

To w sumie niewiele - pomyślisz. Skoro miliony biorą, a tylko 200 osób umiera, to ryzyko jest niewielkie. Owszem, w statystycznym ujęciu rzeczywiście nie robi to wielkiego wrażenia. Ale jeśli dodać do tego te 12 tysięcy osób, które z powodu różnego rodzaju psychoz wywołanych narkotykami trafiają do szpitali psychiatrycznych, triumfalny uśmiech entuzjastów psychonautyki nieco przygasa.

Do tego dochodzi zapewne wielokrotnie większa liczba tych, którzy wskutek narkotyków tracą zdrowie. Nie da się tego zbadać, bo efekty zażywania narkotyków, zwłaszcza tych o nieznanym składzie, mogą przyjść po kilku, a nawet kilkunastu latach. I nikt już wtedy nie powiąże np. niewydolnej wątroby 50-latka z okresem jego imprezowej młodości. Zawał serca 44-letniego mężczyzny też będzie raczej zapamiętany jako skutek stresu, a nie okresu, gdy - żeby wyrobić się z terminami - wciągał po gramie amfetaminy dziennie.

Gdyby to jeszcze była czysta amfetamina... Bo tak naprawdę, jak wykazują badania, w towarze, który można kupić na ulicy, często jest wszystko, tylko nie to, co chciałeś kupić. Żeby zwiększyć zyski, poszczególne ogniwa producentów i dystrybutorów coraz bardziej "rozcieńczają" towar. Często okazuje się, że w produkcie końcowym substancji aktywnej jest już tylko znikoma ilość lub wręcz nie ma jej wcale. A co jest? To już zależy od inwencji pośredników. Dokładnie nikt tego nie wie, bo zbadać można tylko przechwycone dostawy.

Jednak opierając się na danych z europejskich, a także szczątkowych polskich badań, zrobiliśmy coś, o czym producenci jakby zapomnieli: przygotowaliśmy etykiety ze składem najczęściej używanych narkotyków. Tak jak w sklepie spożywczym. Jeśli więc będziesz się kiedyś wahał, czy brać, czy nie brać, przypomnij sobie, co tak naprawdę możesz wrzucić do swojego krwiobiegu. I czy naprawdę po to wylewasz pot na siłowni, zdzierasz buty na bieżni, unikasz tłuszczów trans, konserwantów i wcinasz szpinak co drugi dzień, żeby później zabawić się z tablicą Mendelejewa?

Żyj tak szybko, jak chcesz

To od Ciebie zależy, czy chcesz "żyć szybko i umrzeć młodo", czy też wziąć przykład z tekstu Marcina Świetlickiego i za kilkanaście lat zaśpiewać: "Jesteśmy starzy, piękni i bogaci. Jak to dobrze, żeśmy młodo nie umarli".

Kokaina: 35% w działce

• Skład: 35% - kokaina, 39% - glukoza, 16,4% - benzokaina lub lignokaina, 7% - paracetamol, 2,6% - inne (fenacetyna, levamisol, paracetamol, kofeina)

• Czystość próbki. Przeciętna działka białego proszku sprzedawanego jako kokaina zawiera około 35% narkotyku.

• Dodatki. Najczęściej do tego narkotyku jest cukier, a także benzokaina, fenacetyna, levamisol (na odrobaczanie), paracetamol i kofeina.

• Dlaczego? Glukoza jest tania i "rozcieńcza" próbkę. Benzokaina też jest tania, a jako środek znieczulający daje efekt drętwienia śluzówki.

• Skala zniszczeń. Teoretycznie uczulenie na benzokainę występuje rzadko. Ale występuje. Objawy? Duszność, ucisk w płucach i obrzęk okolic ust. Fenacetyna, niegdyś stosowana jako środek przeciwbólowy, dziś jest już wycofana za względu na uszkodzenia nerek i nowotwory, które może spowodować. Levamisol to zaś nic innego jak środek na odrobaczenie. W USA, gdzie kokaina jest najpopularniejsza, wykazano, że może powodować spadek odporności.

• Minimalizuj szkody. Największym zagrożeniem jest sama kokaina, więc nie ma co skupiać się na dodatkach. "Największym zagrożeniem dla kokainistów jest mieszanie kokainy z alkoholem" - mówi prof. Ross Coomber. Taka kombinacja może poważnie uszkodzić wątrobę, a nawet doprowadzić do ataku serca. Ze względu na spadek odporności lepiej przez parę dni po kontakcie z kokainą unikaj widywania się z chorymi i uzupełnij witaminy.

• Napraw się. Jeśli zdarzyło Ci się wciągać kokę, spowodowane przez zwiększony przepływ krwi mikrowylewy mogły zostawić Ci dziury w mózgu. Jeśli zażywasz ją często - z pewnością niszczysz serce. Lekarze z londyńskiego Imperial College mówią, że 30-latek zażywający kokainę codziennie może mieć serce jak 60-latek. Regularny wysiłek wprawdzie nie odwróci zmian, ale może wzmocnić serce i - poprawiając ukrwienie mózgu - zmniejszyć kłopoty z pamięcią.

Marihuana: 75% w działce

• Skład: 75% - psychoaktywne części rośliny, 24,9% - dolne liście i łodygi, 0,1% - zanieczyszczenia (np. kwarc)

• Czystość próbki. W przypadku marihuany zanieczyszczenia występują bardzo rzadko. Większość próbek zawiera nawet więcej substancji aktywnej niż kilka lat temu. Krótko mówiąc, dzisiejsze jointy są silniejsze niż te, którymi odurzali się hipisi.

• Dodatki. Najczęściej marihuana, z tym że te części rośliny, w których stężenie tetrahydrokanabinolu jest minimalne. W europejskiej prasie pojawiły się niedawno pogłoski, że w splifach odkryto mielone szkło. Bliższe badanie wykazało jednak, że to śladowe ilości kwarcu z gleby, na której rośliny były hodowane.

• Dlaczego? Skoro różnica jest niezauważalna, to dlaczego nie sprzedać odpadów w cenie pełnowartościowego produktu?

Dilerzy oszukują na całego. Od 2005 roku przeciętna ilość amfetaminy w amfetaminie spadła o połowę. Cena ani trochę.

• Skala zniszczeń. Pomijając zagrożenia wynikające z utraty kontroli nad postępowaniem (wypadki, wygadane tajemnice), badania wykazały też, że intensywne palenie marihuany może zwiększać ryzyko wystąpienia psychoz, a nawet schizofrenii. Według badań opublikowanych w "Journal of Pharmacology" regularne palenie zwiększa też o 20% zagrożenie wystąpienia kłopotów z pamięcią.

• Minimalizuj szkody. Jeśli już palisz - rób to okazjonalnie. I nigdy nie siadaj za kierownicą po zażyciu.

• Napraw się. Żeby uniknąć luk w pamięci, łykaj witaminę B12. Pamiętaj, że zagrożeniem są również substancje smoliste. Żeby nie wyhodować sobie raka płuc, jedz więcej owoców i warzyw.

Amfetamina: 17% w działce

• Skład: 17% - amfetamina, 55% - laktoza/glukoza, 22% - kofeina, 3% - ketamina, 3% - ecstasy

• Czystość próbki. W zależności od próbki, zawartość amfetaminy w amfetaminie może się bardzo wahać. 17% to najczęściej występująca wartość w badaniach z 2008 r. W 2007 r. najczęściej występowała wartość 30%. Wniosek? Nigdy nie wiesz, jak dużą dawkę bierzesz.

• Dodatki. Najczęściej glukoza, kofeina i inne środki psychoaktywne dla zatuszowania "rozcieńczenia".

• Dlaczego? Kofeina przyspiesza akcję serca i zmniejsza senność, udając tym samym działanie amfetaminy. Glukoza zwiększa objętość i wagę porcji, nie powodując zbryleń.

• Skala zniszczeń. Dodatki co najwyżej podniosą Ci na chwilę ciśnienie krwi i poziom cukru. Najniebezpieczniejszym składnikiem "kreski" jest amfetamina właśnie. Oprócz zwiększonego ryzyka chorób serca (do zawału włącznie) może spowodować spadek odporności oraz zaburzenia erekcji.

• Minimalizuj szkody. Najgroźniejsze są duże dawki. Jeśli już się skusiłeś, nie "poprawiaj".

• Napraw się. Najbardziej narażone jest serce. Wzmacniaj je ćwiczeniami interwałowymi - sprawiają, że ilość krwi tłoczonej przez serce podczas skurczu wzrasta nawet o 10%.

Ecstasy/MDMA: 75% w działce

• Skład: 75% - MDMA, 25% - amfetamina

• Czystość próbki. Przeciętna zawartość MDMA w pigułkach sięga 75%, czyli jest to stosunkowo "czysty" drag. Nie licząc oczywiście tych sytuacji, gdy w tabletce znajduje się mieszanka MDMA z amfetaminą (18%), tylko amfetamina (2%), albo w ogóle nie ma śladu po jakiejkolwiek substancji aktywnej. Na dyskotekach łatwo kupić zwykłe, tyle że bardzo drogie ecstasy.

• Dodatki. Najczęściej amfetamina, kofeina i glukoza. Zdarza się też efedryna i ketamina.

• Dlaczego? Kofeina daje kopa, który z grubsza przypomina początkową fazę po MDMA. Euforyczne i pobudzające działanie amfetaminy również jest podobne do ecstasy. Po co sprzedawać amfę jako eskę? Produkcja tej drugiej jest po prostu droższa.

• Skala zniszczeń. Szczególnie niebezpieczne są wersje, w których oprócz MDMA jest też ketamina i efedryna. Połączenie tych trzech składników może doprowadzić do zapaści, a jeśli dodasz do tego odwodnienie na imprezie i zaburzenie równowagi elektrolitowej, może się to skończyć nawet zgonem.

• Minimalizuj szkody. Jak już wspomnieliśmy, zagrożenie bardzo nieprzyjemnymi konsekwencjami rośnie gwałtownie, gdy jesteś odwodniony. Dlatego jeśli już coś wziąłeś, pamiętaj, żeby dużo pić, zwłaszcza gdy jesteś w pomieszczeniu, w którym jest gorąco, a Ty się intensywnie ruszasz. Dobrze się domyślasz: nie chodzi tylko o taniec. Jeśli poczujesz się źle, poproś kogoś o towarzystwo, odejdź w jakieś spokojne miejsce i staraj się zachować spokój. Napij się wody (nie coli!), oddychaj głęboko i poczekaj. Nie wychodź sam na zewnątrz. Jeśli objawy nie zmniejszą się, wezwij pogotowie.

• Napraw się. Używanie ecstasy po pewnym czasie zmniejsza ilość serotoniny, co może skutkować wyraźnym spadkiem nastroju, ochoty na cokolwiek (seks też!) lub wręcz stanami depresyjnymi. Żeby zwiększyć jej poziom, jedz dużo bananów i orzechów. Oprócz potasu, który poprawi stan serca, zawierają one substancję zwaną 5-HTP, czyli prekursora serotoniny.

MH 11/2010