Krav Maga: jak bronić się przed napastnikiem?

Krav maga to nie jest sport. To system samoobrony, który ma nauczyć Cię bronić się w każdej sytuacji niosącej zagrożenie. "Uczymy, jak unikać konfliktów, jak im zapobiegać, jak je łagodzić, a jeśli to nie będzie możliwe, jak sobie z nimi poradzić w najbardziej efektywny sposób" – mówi Eyal Yanilov, jeden z najbliższych asystentów twórcy krav magi Imi Lichtenfelda, założyciel organizacji Krav Maga Global, działającej w ponad 50 krajach na całym świecie.

Walka jest najbardziej widowiskowym elementem systemu, ale, przynajmniej w założeniu, powinna być ostatecznością i zdarzać się rzadko. "Najważniejszą częścią jest codziennie życie, gdy musisz kontrolować siebie i sytuację bez walki" – tłumaczy Eyal Yanilov.

Opanować instynkt

Organizm reaguje na fizyczne zagrożenie stresem. Dostajesz adrenalinowego kopa, który ma chwilowo zwiększyć Twoje możliwości, żebyś mógł poradzić sobie z niebezpieczeństwem. Jest to jednak niebezpieczna broń, bo towarzyszą jej emocje: napięcie, strach, wściekłość, nienawiść czy gniew. Utrudniają zachowanie przytomności umysłu, niezbędnej do podejmowania właściwych decyzji.

"Jeśli stłumisz instynkt, osłabisz się. Pozbawisz się energii, którą daje atawistyczny mechanizm. Musisz nauczyć się nim sterować, żeby wykorzystać jego moc bez negatywnych konsekwencji" – mówi Jacek Santorski, dyrektor programowy Akademii Psychologii Przywództwa, Studium Podyplomowego Values Szkoły Biznesu Politechniki Warszawskiej i Grupy Firm Doradczych Values.

Takiej umiejętności nie zdobędziesz podczas ćwiczeń teoretycznych. Trudno jednak specjalnie wywoływać konflikty, żeby uczyć się w praktyce, jak w ich czasie panować nad sobą. Rozwiązaniem jest trening krav magi, który zakłada realistyczną symulację pełnej przemocy konfrontacji. Jest opracowany tak, żeby bez powodowania obrażeń fizycznych przygotować Cię do walki na śmierć i życie.

Współczesne pole walki

Takie starcie w fizycznym rozumieniu zdarza się rzadko. Pojmowane nieco szerzej, jest stałym elementem codziennego życia wielu osób. Nie bez powodu biznes, zwłaszcza w czasie kryzysu ekonomicznego, porównuje się z polem walki. Dlatego z metod izraelskiego systemu samoobrony korzystał Jacek Santorski, opracowując program szkoleń dla managerów – corporate krav maga.

"Uczymy na nich zarządzania sobą. Im trudniejsza sytuacja, tym większe prawdopodobieństwo, że zostaniesz wytrącony z równowagi i nie użyjesz odpowiednich narzędzi. Zapomnisz o strategii, zawęzi Ci się pole widzenia. Dzięki technikom rodem, między innymi, z krav magi, można wytrenować umiejętność patrzenia jakby z zewnątrz. Pozwala ona podjąć optymalną decyzję, biorąc pod uwagę wszystkie wpływające na nią czynniki" - tłumaczy Santorski.

Oddech to podstawa

Ćwiczenie reakcji w warunkach stresu i zagrożenia sprawiło, że szkoleniem zainteresował się Piotr Korek, wiceprezes zarządu Tesco Polska. "Nauczyłem się na nim skupiać na perfekcyjnym wykonaniu czynności, pomimo wielkiego stresu. Na szkoleniu jest on oczywiście symulowany, ale prowadzący zajęcia Eyal Yanilov robi to wyjątkowo realistycznie. Skupienie jest możliwe dzięki odpowiedniej technice oddychania, która pozwala odprężyć się dosłownie w ciągu kilku sekund. Taka zdolność jest konieczna zarówno w walce, jak i w biznesie" – przekonuje Piotr Korek.

Maciej Spinkiewicz, prezes firmy MS Spinex, za najbardziej przydatną w codziennej pracy uważa umiejętność właściwej oceny zagrożeń. "Krav maga, którą trenowałem już wcześniej, uczy, jak radzić sobie z kilkoma przeciwnikami naraz. Żeby to zrobić, muszę ocenić, który stwarza większe zagrożenie, i zająć się nim w pierwszej kolejności, nie tracąc jednocześnie z oczu pozostałych. Podobnie jest ze stresującym nawałem zadań.

Kluczem do opanowania sytuacji jest błyskawiczne ułożenie trafnej hierarchii problemów i zastosowanie do nich właściwych rozwiązań" – tłumaczy Spinkiewicz. To bezpośrednie przeniesienie do biznesu i życia jednej z kluczowych zasad krav magi: reagować w sam raz, adekwatnie do sytuacji. Nigdy nie rób więcej, niż to konieczne, ale rób to natychmiast, z maksymalną siłą i determinacją.

Wojownicy

Nacisk na determinację jest jednym z najbardziej charakterystycznych elementów krav magi. Nie ma w niej miejsca na wątpliwości i wahania – działasz w samoobronie i walczysz o zdrowie, a może i życie. Obawiasz się, że nie jesteś gotów na wszystko? Takie wątpliwości ma większość ludzi, bo nie mieli okazji sprawdzić swoich zachowań w ekstremalnej sytuacji. Na szczęście nie ma takiej konieczności, bo determinację, tak jak kondycję czy siłę, możesz wyćwiczyć. Przynajmniej do pewnego stopnia.

"Uważam, że przy odpowiednim treningu właściwie z każdego można zrobić wojownika. Prawda, że jedni będą lepsi, a drudzy gorsi, ale pewien poziom można osiągnąć z każdym" – uważa Eyal Yanilov. Trening krav magi jest opracowany w taki sposób, żeby wojownika rozwijać w 4 kierunkach. Pierwszy to możliwości fizyczne. Jeżeli zadajesz cios, powinien być szybki i mocny. Drugi to technika. Musisz wiedzieć, jak uderzać, jak robić uniki czy uwalniać się z chwytów. Trzeci to mentalność – odwaga, wytrwałość, zdolność do opanowania frustracji czy odporność na ból. Czwarty, ostatni, to taktyka, czyli np. zasady zachowania się w czasie zagrożenia.

Po pierwsze: unikać

Co zrobić, gdy widzisz zbliżające się niebezpieczeństwo? "Zacznijmy od tego, że w ogóle nie powinieneś się w tym miejscu znaleźć" – odpowiada Eyal Yanilov. – Czasem jednak nie masz wyboru albo zagrożenie nadchodzi niespodziewanie i nie można go przewidzieć. Jeśli możesz uciec – rób to. Po co masz z kimś walczyć? Ty możesz zostać ranny, możesz kogoś zranić i mieć kłopoty. Nic dobrego z walki nie wynika" – tłumaczy instruktor.

Dodaje, że napastnicy często podświadomie wyczuwają ludzi będących łatwymi ofiarami. Nie możesz więc na nią wyglądać. Pewności siebie nabierzesz wraz z treningiem, będzie ją potem widać w Twoich ruchach – postawie, sposobie chodzenia. Napastnik może podświadomie ją odebrać i zrezygnować z ataku.

Inicjatywa

Zakładamy, że nie udało Ci się uciec, a może nie mogłeś, bo np. idziesz z dziewczyną. W Twoim kierunku idą osoby, które podejrzewasz o agresywne zamiary. W takim wypadku warto przejąć inicjatywę. To burzy scenariusz założony przez napastnika, zaskakuje go. "Odzywasz się pierwszy, mówiąc krótkimi zdaniami, nie zaczepnie, ale i nie bojaźliwie. Pytasz np.: »Pomóc Ci?«. W krav madze sporą uwagę poświęcamy nauce rozmowy, pozwalającej poradzić sobie bez przemocy" – mówi Eyal Yanilov.

Jeśli to się nie udaje i intuicyjnie czujesz, że napastnicy chcą zaatakować, zrób to pierwszy. Scenariusze, które mają Cię nauczyć, jak wyczuwać ten moment, są częścią treningu tak samo jak walka.

Atak ma Ci dać otwarcie, czyli umożliwić to, co chcesz zrobić. A jako cywil chcesz bezpiecznie się oddalić (żołnierz czy policjant będą trenować inną odmianę krav magi i zdobywać inne umiejętności). Chodzi o to, żeby zastosować właściwą technikę, adekwatną do sytuacji. Inaczej zareagujesz, gdy ktoś Cię popycha, inaczej, gdy rzuca się na Ciebie z nożem. 

Broń użytkowa

Spośród innych systemów walki krav magę wyróżnia wykorzystanie jako broni przedmiotów codziennego użytku. Improwizowanym orężem może być praktycznie każda rzecz, która nawinie się pod rękę. "Skuteczny może być nawet ciasno zwinięty egzemplarz MH, jeśli będziesz nim dźgał we wrażliwe miejsce jak nożem" – mówi Eyal Yanilov. Przedmioty dzieli na kilka grup: ostre (np. pióro czy rozbita butelka), przypominające kije (parasol, rzeźba), przypominające kamienie (małe, twarde, którymi można rzucać, np. popielniczka), przypominające linę (umożliwiające wiązanie) czy służące jak tarcze (torba, krzesło).

Improwizacja

Postanawiam sprawdzić, jak trening wygląda w praktyce. Mimo nie najgorszej kondycji, po 15 minutach zajęć wrocławskiej grupy Instytutu Krav Magi, prowadzonej przez Tadeusza Dubickiego, słaniam się na nogach. Wycisk dały mi krótkie sprinty połączone z ćwiczeniami (pompkami, wyskokami, scyzorykami etc.). Problem w tym, że powtórzeń jest kilkadziesiąt, a przerwy między nimi pojawiają się dopiero pod koniec i trwają 30 sekund.

Ćwiczymy atak pałką i uniki, które potem łączymy z kontratakiem. Staram się wiernie odtworzyć kombinację ciosów i kopnięć pokazanych przez intruktora, ale ćwiczący ze mną Michał mówi: "Nie skupiaj się na tym, żeby uderzyć w konkretne miejsce albo zadawać ciosy i kopnięcia zawsze w tej samej kolejności. Walka jest żywa, nie chce układać się po Twojej myśli. Zapamiętaj ogólne zasady, a potem improwizuj".

Próbuję więc, choć trudno nazwać to wielką improwizacją. W pewnej chwili słyszę, że jeden z chwytów został zmodyfi kowany - jeszcze pół roku temu wyglądał nieco inaczej. Przypominam sobie Eyala Yanilova, który podkreślał, że krav maga nieustannie ewoluuje, w oparciu o analizę przypadków z całego świata. Techniki zmieniają się natychmiast po tym, jak życie dowiedzie, że jest skuteczniejsze rozwiązanie. Instruktor udający napastnika szarpie kursanta prawie tak, jak bandyta na ulicy. Uczestnicy do ćwiczeń zakładają kurtki, bo w Polsce przez większość roku chodzi się w jakiejś kurtce. Kobiety ćwiczą z mężczyznami, bo to przed nimi będą się bronić, a nie przed wyperfumowaną koleżanką.

Do bólu

W przerwach patrzę na innych ćwiczących - zadają głównie proste ciosy pięściami i łokciami, kopnięcia kolanami. "Gdy nie wiesz, co zrobić, kop w krocze" – słyszę głos Tadeusza Dubickiego. Tu nie ma miejsca na zapierające dech w piersiach piruety czy skomplikowane sekwencje ciosów, które trzeba ćwiczyć latami w klasztorze na końcu świata. To ma być system dla każdego: dla młodszych i starszych, dla mężczyzn, kobiet, a nawet dzieci (przez wiele lat w izraelskich szkołach były obowiązkowe zajęcia dla młodzieży). Właśnie dlatego krav maga jest prosta i niezwykle skuteczna. Do bólu.

Twórca Krav Magi

Imrich Lichtenfeld (Imi Sde-Or)

Urodził się na Węgrzech w 1910 roku, a potem mieszkał w Bratysławie. Jego ojciec występował w cyrku, gdzie był zapaśnikiem i strongmanem. Imrich od dziecka uprawiał pływanie, gimnastykę, boks i zapasy (w dwóch ostatnich dyscyplinach został mistrzem Słowacji). Gdy w połowie lat 30. XX wieku żydowskiej społeczności zaczęły zagrażać bojówki faszystowskie, Lichtenfeld organizował grupy samoobrony.

W 1940 roku wyemigrował ze Słowacji i po 2 latach dotarł do Palestyny, gdzie trenował członków paramilitarnej organizacji Hagana w walce wręcz. Po powstaniu Izraela w 1948 roku został szefem szkolenia fizycznego i walki wręcz izraelskiej armii, w której służył przez 20 lat i doskonalił swój system. Gdy skończył służbę, zajął się dostosowaniem krav magi do potrzeb cywilnych. Umarł w 1988 roku. 

Idź na całość

To nie jest pojedynek, po którym podacie sobie ręce i pogratulujecie zwycięstwa. To samoobrona, w czasie której masz jak najmn iej ucierpieć.

fot. Wojciech Małkowicz

1. Chwyt za klapy może poprzedzać uderzenie głową. Po naciśnięciu na gałki oczne atakujący instynktownie cofa głowę i puszcza chwyt. Nacisk na oczy musi od razu być zdecydowany: nie ma czasu na stopniowanie, aż ból zmusi agresora do zwolnienia chwytu. On może odwracać uwagę od kogoś, kto zachodzi Cię z tyłu. Pamiętaj, że druga ręka bez przerwy kontroluje rękę przeciwnika.

2. Atak na krocze (lub oczy) jest bardzo bolesny i po nim przeciwnik przestaje koncentrować się na ataku. To Twoja szansa, żeby się uwolnić. Jedną ręką chwytasz za ręce przeciwnika, żeby zapobiec duszeniu. Drugą mocno atakujesz krocze. Uderzasz nie pięścią, tylko otwartą dłonią, bo ma większą powierzchnię i łatwiej jest trafić. Jeśli agresor wciąż Cię nie puszcza, ściskasz mocno krocze.

3. Cios pięścią jest trudny technicznie jeśli nie masz doświadczenia, możesz połamać palce. Bezpieczniej jest uderzyć nasadą dłoni. Jedną ręką zbijasz rękę przeciwnika (jeśli trzyma Cię powyżej łokci, idziesz rękami w górę, jeśli poniżej – w dół), a drugą uderzasz go w szczękę. Kości czaszki są mocniejsze od kości dłoni – możesz połamać je, uderzając pięścią. Bezpieczniej zrobić to nasadą dłoni.

4. Szkoda czasu na uderzenie obcasem w śródstopie. Buty je złagodzą i nie sprawisz agresorowi bólu, który zmusi go, aby Cię puścił. Atakuj najbardziej wrażliwe i odkryte miejsca.

Sam chwyt za szyję nie jest bardzo niebezpieczny, ale gorsze jest to, co może z niego wyniknąć – stosuje się go, żeby powalić na ziemię, na której trudniej się bronić. Dlatego musisz szybko przerwać chwyt – stosujesz atak symultaniczny, na oba wrażliwe punkty. 

Słabe punkty napastnika

Strefa oczu

Nacisk na nie jest bolesny i odcina źródło informacji. Cios w skroń lub w tył głowy: możliwe omdlenie.

Szczęka, kark

Cios w te miejsca zakłóca pracę systemu nerwowego i może odebrać przytomność. Uderzenie w gardło odbiera oddech.

Korpus

W tej strefie znajduje się splot słoneczny (uderzenie blokuje oddychanie), a także wątroba, śledziona i nerki (trafienie wywołuje mocny ból).

Krocze

Uderzenie jest bardzo bolesne: zarówno w przypadku mężczyzn, jak i kobiet. Najczęściej powoduje przerwanie ataku.

Kolana

Kopnięcie w kolano może unieruchomić agresora lub chociaż utrudnić ruch. W obu przypadkach ułatwia ucieczkę.  

MH 04/2012