Psychologia kłótni, czyli zdrowa walka w zwiazku

Gottman wynalazł test miłości - metodę, która odkrywa prawdziwe przyczyny kłótni małżeńskiej. Przez wiele lat nagrywał na wideo kłócące się pary i badał ich reakcje fizjologiczne specjalną aparaturą, aby uchwycić ten moment, kiedy coś zaczyna się psuć. Wyniki były zaskakujące. Małżonkowie w toksycznych, skazanych na rozwód związkach mają inne reakcje fizjologiczne, nawet ruchy mięśni twarzy. Po teście miłości pary dostają cenzurkę, zawierającą m.in. diagnozę, czy wspólne życie naraża ich na rozstrój zdrowia fizycznego i psychicznego.

Receptą na udane małżeństwo jest wg Gottmana świadomość łączącej partnerów więzi. W chwilach kryzysu małżonkowie nie walczą ze sobą, raniąc się i poniżając, ale idą na kompromis, po to, by jak najszybciej zakończyć konflikt. Prof. Gottman jest zdania, że kłótnie (twórcze konfrontacje) są potrzebne, ponieważ nadają związkowi dynamikę, nie pozwalają na zaleganie urazów i niechęci, a świadomość wspólnej odpowiedzialności za małżeństwo jeszcze mocniej łączy partnerów.

Dwaj amerykańcy psychologowie, Markman i Stanley, opracowali więc program szkolenia, w którym uczą, jak kłócić się w prawidłowy sposób. Wśród ludzi, którzy brali udział w szkoleniu, było o połowę mniej rozstań i rozwodów. My proponujemy skrócony kurs, po którym być może uda Ci się zamieniać awantury w konstruktywne rozmowy.

Nie zrywaj kontaktu

Zdaniem Andrzeja Samsona - psychologa, psychoterapeuty i doradcy rodzinnego - dobra kłótnia powinna składać się z kilku faz:

1. Zwiastuny, zawierające zaczepki słowne.
2. Faza narastania: negatywne oceny, zarzuty.
3. Kulminacja: dominują uczucia nienawiści, chęć sprawienia bólu, poniżanie.
4. Wygasanie: wymiana epitetów jest coraz rzadsza i mniej gwałtowna.
5. Faza przejaśnienia.
6. Faza pojednania.

Tak jednak to zazwyczaj nie wygląda. Kobiety silniej dążą do podtrzymania kontaktu, nawet jeśli miałaby to być przykra rozmowa, a nawet awantura. Mężczyźni wolą rozmowy konstruktywne, służące rozwiązaniu problemu. Kiedy zamiast rozwiązywania problemu szykuje się awantura - facet z reguły zamyka się i wycofuje.

Takie złe kłótnie mają tylko trzy fazy: zwiastuny, narastanie złości i fazę rozładowania emocji. Potem następuje zerwanie wymiany informacji: ktoś się obraża, trzaska drzwiami, płacze lub ostentacyjnie milknie, ignorując przeciwnika. To najgorsze wyjście, bo przerywa kłótnię w jej najbardziej destrukcyjnej, a jednocześnie nieuniknionej i potrzebnej fazie rozładowania nagromadzonej złości i żalu.

Jedynie po wykrzyczeniu emocji możliwe jest rzeczowe podejście do kłótni w dwóch kolejnych fazach: wygasania i przejaśniania. Na spuszczonym powietrzu łatwiej jest wymieniać rzeczowe argumenty. To z kolei oznacza stworzenie szans na doprowadzenie do uzgodnienia stanowisk, odwołania zarzutów, wzajemnych przeprosin, a w konsekwencji - do pojednania.

Nie oceniaj

Tym, co według Andrzeja Samsona sprowadza kłótnię na złe tory, są negatywne oceny. Argumenty typu "głupek", "idiotka", "cham", "kretynka", występujące w większości kłótni, najboleśniej uderzają w poczucie własnej wartości. Nie zawierają wskazówek co do sposobów zmiany sytuacji, właściwie nic nie można z nimi zrobić. Reakcją na nie jest złość i pragnienie odwetu.

Słuchaj

W sytuacji, gdy emocje biorą górę nad rozsądkiem na ogół nie słuchamy się nawzajem, tylko usiłujemy przekrzyczeć. W zasadzie chodzi o to, żeby sobie dopiec, a nie rozwiązać problem. Specjaliści proponują w tej sytuacji technikę zwaną aktywnym słuchaniem. Jest bardzo prosta, choć wymaga zachowania zimnej krwi. Polega na powtarzaniu w lekko zmienionej formie każdej wypowiedzi partnera. Na przykład:

Ona: "Dlaczego nie wyniosłeś śmieci? Nie potrafisz zrobić niczego, o co cię proszę?"
Ty: "Jesteś zła, że nie wyniosłem śmieci?"

Ona: "W ogóle o mnie nie pamiętasz, nie zależy ci na mnie!"
Ty: "To znaczy sądzisz, że cię nie kocham?"

Może wydać Ci się to głupie na początku, ale jest bardzo skuteczne. Powtarzanie zwolni tempo dyskusji i pozwoli skupić się na tym, co mówi partnerka. Ona z kolei będzie miała okazję usłyszeć swoje wykrzyczane w gniewie zarzuty i być może dotrze do niej ich absurd. Usiądź, zrób poważną minę i powiedz grzecznie: "Dobrze, to może ja posłucham przez parę minut, a ty powiedz, o co ci chodzi". Być może dowiesz się czegoś naprawdę istotnego dla siebie i dla was obojga. Pozwoli to też uspokoić emocje.

Trzymaj się tematu

Jeśli widzisz, że dyskusja o Twoim bałaganiarstwie nagle schodzi na temat złośliwości Twojej matki, wróć do kwestii stanowczym "Mieliśmy dyskutować o moich wadach". Trzymanie się jednego wątku zwiększa szanse na rozwiązanie problemu, a o to przecież Ci chodzi. Bardzo często też kłótnie przeradzają się w licytację, kto pamięta lepiej:

- Powiedziałeś tak!
- Wcale tak nie powiedziałem, tylko powiedziałem, że...

Właściwie, czemu to ma służyć? Zamiast się spierać, powiedz po prostu: "Nie pamiętam dokładnie, co wtedy powiedziałem. Ale chodziło mi wtedy o to, że..." Jeszcze lepiej: "Nie chodzi przecież o to, jak było naprawdę". Zamiast kłócić się o przeszłość, trzeba rozmawiać o teraźniejszości - radzi Markman.

Pamiętaj o tym, co ważne. Wyhamuj na chwilę, żeby zobaczyć, że sytuacja staje się absurdalna. Krzyczymy na siebie, dysząc nienawiścią i próbując się zranić, a przecież w końcu chcemy być razem. Czyż nie? Spojrzenie z boku uświadamia cały idiotyzm naszego zachowania. I pozwala przypomnieć sobie o tym, co łączy.

MH 01-02/2004