Rozmowa kwalifikacyjna - pytania, które możesz usłyszeć

Jedno jest pewne - poczujesz się jak student na egzaminie ustnym. Znasz to uczucie? Ale tym razem nie zdajesz z jednego przedmiotu, tylko z wielu. Zdałeś już pisemny, czyli Twoja aplikacja została dobrze oceniona, a teraz nadchodzi chwila prawdy, czyli rozmowa kwalifikacyjna. Staniesz oko w oko z przeciwnikiem.

Jest to doświadczenie trudne, ale stanowi dla kandydata prawdziwą szansę. Podczas gdy większość pisemnych aplikacji jest do siebie bliźniaczo podobna, w rozmowie masz możliwość zaprezentowania się w taki sposób, aby wyróżnić się na tle pozostałych kandydatów. I zostać zapamiętanym.

Standardowe pytania rozmowy kwalifikacyjnej są powszechnie znane. Trudno wręcz zliczyć publikacje na ten temat. Co więcej, spora część kandydatów przychodzi na rozmowę doskonale przygotowana, gdyż dokładnie takich pytań się spodziewali. Dlatego coraz częściej prowadzący rozmowę próbują z lepszym lub gorszym skutkiem odejść od schematu i zaskoczyć kandydata. Zadają pytania podchwytliwe, nie wprost, niektórzy nawet sprowadzają psychologa, który ma Cię wnikliwie prześwietlić fachowymi metodami.

Co wtedy? Przygotowałeś sobie gładkie odpowiedzi na typowe pytania, które znalazłeś np. w internecie, a tu ktoś przygważdża Cię pytaniem: "Jakim zwierzęciem chciałby pan być?". Zbija Cię to z tropu, zaczynasz się denerwować i plątać w zeznaniach, nie mając kompletnie żadnego drogowskazu i nie wiedząc, o co temu facetowi chodzi.

Twoja strategia rozmowy

Pamiętaj, że Twoim celem jest przekonać rozmówcę, iż idealnego pracownika ma właśnie przed sobą. A idealny pracownik to taki, którego praca przyniesie firmie zyski, który będzie dobrze współpracował z zespołem, jest niekonfliktowy, uczciwy, pracowity, lojalny, w miarę elastyczny, kreatywny i nieprzesadnie ambitny. I który, oczywiście, dysponuje odpowiednimi kwalifikacjami i doświadczeniem. Proste, prawda? Każde, nawet najdziwniejsze pytanie ma na celu zdobycie pewności, że masz owe cechy.

MH przeprowadził wśród fachowców od rekrutacji pracowników małą sondę na temat pytań, które mogą sprawiać trudności kandydatom. Poniżej prezentujemy przykłady wraz z sugestią odpowiedzi.

Pytanie-pułapka: Zapali pan?

Twój cel: Zaprezentować się jako osoba, której nałogi nie dotyczą.

Jeżeli palimy, nie musimy się z tym afiszować. Należy pamiętać, że większość pracodawców nie lubi palaczy (nawet jeśli sami palą). Uważają, że palacze za dużo czasu spędzają w palarni, zamiast zajmować się swoją pracą. Poza tym jest to zgodne z nową modą na zdrowe życie. Palacz to człowiek, który najwyraźniej nie potrafi zapanować nad sobą, co może świadczyć o nim źle jako o pracowniku.

Jeśli jesteś silnie uzależniony od tytoniowego nałogu, zapal papierosa krótko przed rozmową, abyś pragnienie zapalenia kolejnego nie sparaliżowało Twojego umysłu podczas spotkania kwalifikacyjnego. Nie zapomnij potem użyć odświeżacza do ust albo gumy do żucia.

Pytanie-pułapka: Dlaczego jest pan nieodpowiednio ubrany?

Twój cel: Zachować spokój, nie tracąc przy tym dobrych manier.

Niektóre firmy sprawdzają odporność na stres kandydata, zadając mu na dzień dobry pytanie, które ma na celu zbicie go z tropu. Szczególnie jeżeli chodzi o stanowiska, na których ma się do czynienia z trudnymi klientami. Najgorsze wyjście to usprawiedliwiać się, jąkając lub udowadniać, że nieprawda.

Masz być pewny siebie, mówić spokojnie, uprzejmie i patrząc rozmówcy w oczy, obronić swoje stanowisko. Nie musisz upierać się, że jesteś ubrany według najlepszych wzorców dla osób szukających pracy w danej branży i na danym pozycji, ale staraj się dowieść, że uczyniłeś wszystko, aby wypaść dobrze podczas rozmowy.

Pytanie-pułapka: Pochodzi pan z małego miasteczka. Jak się mieszka w takim miejscu?

Twój cel: Pokazać, że jesteś człowiekiem pozytywnie nastawionym do życia i że potrafisz w atrakcyjny sposób zaprezentować coś, co nie dla wszystkich jest szczególnym atutem.

To niby niewinne pytanie również może być prowokacją. Najlepiej będzie, jeśli w pozytywny sposób przedstawisz wszystkie zalety mieszkania na prowincji, czyli: piękna okolica, świeże powietrze, doskonałe tereny do przejażdżek rowerowych, bezpieczeństwo. Nie narzekaj na ograniczenia. Nie rób z siebie ofiary. Mieszkasz tam, bo tak wybrałeś, i już.

Pytanie-pułapka: Proszę opowiedzieć coś o sobie…

Twój cel: Zrobić wrażenie człowieka konkretnego, komunikatywnego, który wie, czego chce, i nie będzie zawracał głowy dyrekcji swoją osobą.

To, wbrew pozorom, jedno z trudniejszych pytań. Niby otwarte i można tu sobie pozwolić na sporą dowolność, ale tak naprawdę poprawnych odpowiedzi nie ma wielu. Nie myśl sobie, że Twój ewentualny pracodawca chce poznać głębię twojej osobowości. I że teraz możesz mówić i mówić na swój ulubiony temat, czyli o sobie. Dobra odpowiedź to taka, w której w ciągu dwóch minut streścisz przebieg swojej dotychczasowej kariery zawodowej i wyjaśnisz przyczyny poszukiwania posady właśnie tutaj. Twój rozmówca jest prawdopodobnie już szczerze znudzony wysłuchiwaniem rozmaitych opowieści – długich, zawiłych i pełnych dygresji.

Pytanie-pułapka: Czy uważa pan, że pracujących w jednej firmie przez dłuższy czas można posądzać o brak przedsiębiorczości?

Twój cel: Zrobić dobre wrażenie, odpowiadając, że zależy Ci na stabilnej sytuacji i na rozwoju zawodowym w ramach danej firmy.

Uważaj, pomimo wszystkich współczesnych trendów i koncepcji większość pracodawców nie lubi tzw. jumperów, czyli ludzi, którzy pracując w jednej firmie, już rozglądają się za nową posadą, bo w tej się nudzą i nie rozwijają. Szukają pracowników, którzy, jak już się w nich zainwestuje i wyszkoli, będą przynosić zyski przez dłuższy czas.

Pytanie-pułapka: Jakie są pana plany zawodowe?

Twój cel: Zaprezentować się jako osoba, która chciałaby najpierw uczyć się i rozwijać, najlepiej pod okiem takich fachowców, jak Twój rozmówca, a potem wykorzystać swą wiedzę i umiejętności dla dobra firmy.

Niewątpliwie chcą wybadać Twoją motywację i ambicje zawodowe. Jeżeli zamierzasz w krótkim czasie zająć stanowisko prezesa w tej firmie, lepiej się z tym nie ujawniaj. Teoretycznie każdy woli mieć pracowników nastawionych na sukces, ale jak przychodzi co do czego, okazuje się, że miarą tego sukcesu ma być zwiększenie wyników sprzedaży.

Pytanie-pułapka: Jak pan spędza wolny czas?

Twój cel: Zaprezentować się jako człowiek aktywny, towarzyski i dynamiczny. Przy tym entuzjasta zdrowego trybu życia.

To też jedno z pytań niby otwartych i bardziej luźnych, ale od Twojej odpowiedzi może wiele zależeć. Za tym pytaniem stoi założenie, że osoby, które swój wolny czas spędzają aktywnie i towarzysko (najlepiej uprawiając sporty zespołowe), są również bardziej dynamiczne i lepiej współpracują w zespole. Jeżeli odpowiesz, że najchętniej w wolnym czasie łowisz ryby, zostaniesz najprawdopodobniej uznany za aspołecznego flegmatyka, co może przekreślić twoją szansę na karierę w tej firmie.

Pytanie-pułapka: Czy zdarzały się w pana pracy sytuacje, w których był pan w konflikcie z przełożonymi?

Twój cel: Zaprezentować się jako osoba, która potrafi przyznać się do błędów, a jednocześnie umie wyciągnąć z nich konstruktywne wnioski na przyszłość.

W żadnym wypadku nie możesz krytykować swoich byłych przełożonych! To pytanie ma na celu między innymi sprawdzenie Twojej lojalności jako pracownika. Bardzo źle postrzegana jest osoba, która wyraża negatywne opinie o swoich byłych pracodawcach i obwinia ich za wszystkie porażki w swojej karierze.

Nie powinieneś jednak wygłaszać kompletnie niewiarygodnych hymnów pochwalnych o swoim byłym szefie. Możesz opowiedzieć o jakimś mało znaczącym konflikcie, który został pozytywnie rozwiązany dzięki dojrzałej postawie obu stron. Jeżeli w Twojej przeszłości były jakieś sytuacje konfliktowe, których nie da się ukryć, i pracodawca może się o tym dowiedzieć, sprawdzając na przykład Twoje referencje, musisz o tym powiedzieć. Ale zrób to inteligentnie.

Pytanie-pułapka: Co pan sądzi o związkach zawodowych?

Twój cel: Zademonstrować, że chcesz koncentrować się na pracy i rozwoju zawodowym.

Jak doskonale wiesz, w większości dużych przedsiębiorstw związki zawodowe są problemem dla dyrekcji. Najczęściej, co tu kryć, interesy związkowców i dyrekcji są nie do pogodzenia. Pracodawca chciałby wiedzieć, czy przypadkiem nie ma przed sobą potencjalnego działacza związkowego, czyli jednostki o postawie roszczeniowej, która jest przeciwko wszystkim zmianom w przedsiębiorstwie. Jeżeli swoją karierę życiową wiążesz ze związkami zawodowymi, to inna historia, ale bądź przygotowany na to, że nie wzbudzisz tą deklaracją entuzjazmu pracodawcy.

Pytanie-pułapka: Co by pan zrobił, gdyby dostał w pracy zadanie, które nie zgadza się z pańskimi zasadami moralnymi?

Twój cel: Przedstawić się jako człowiek uczciwy, który ma swoje zasady.

Wchodzisz na teren zaminowany. Odpowiedź na to pytanie ma ścisły związek z rodzajem instytucji, w której chcesz pracować. Jeżeli jest to struktura hierarchiczna, typu wojsko czy policja, gdzie odmowa wykonania rozkazu jest, delikatnie mówiąc, źle widziana, sam wiesz, co masz odpowiedzieć.

Jeżeli jest to cywilna instytucja, odpowiadaj zgodnie ze swoim sumieniem. Prawdopodobnie chcą wybadać Twoją uczciwość lub etykę zawodową. Jeżeli się okaże, że firma, w której chciałbyś pracować, zajmuje się działalnością nieetyczną i Twoja kandydatura zostanie odrzucona, to trudno, nie żałuj jej. Praca tam mogłaby cię zbyt wiele kosztować.

Pytanie-pułapka: A gdyby pan był zwierzęciem, to jakim?

Twój cel: Zrobić wrażenie człowieka elastycznego, kreatywnego, umiejącego zachować się w każdej sytuacji. Pamiętaj, że zawsze lepiej mówić o czymś, co kojarzy się z aktywnością, dynamizmem i pracowitością niż odwrotnie.

Nie śmiej się. I takie pytanie może ci zostać zadane. Tak wynika z relacji weteranów rozmów kwalifikacyjnych. Działy personalne czasami korzystają z tego typu metod badania cech osobowości. Dobrze jeśli są stosowane przez psychologa, który potrafi wyciągnąć z odpowiedzi wnioski. Niestety, nie zawsze tak jest, nad czym ubolewamy. Niczemu się nie dziw, nie denerwuj i nie wychodź, trzaskając drzwiami, tylko po prostu weź udział w grze.

Pytanie-pułapka: Czy ma pan jakieś dodatkowe pytania?

Twój cel: Pokazać, że przygotowałeś się do rozmowy starannie i bardzo Ci zależy na tej konkretnej posadzie.

Prawie każdy z nas ma pokusę, aby powiedzieć, że wszystko jest już jasne i z ulgą opuścić tę salę tortur. Taka postawa zostanie jednak zinterpretowana jako brak rzeczywistego zainteresowania tą posadą. Zrobisz korzystne wrażenie, jeżeli będziesz miał przygotowany (nawet na piśmie) zestaw konkretnych pytań co do zakresu obowiązków i odpowiedzialności na tym stanowisku, wymaganych umiejętności, oczekiwań pracodawcy, szkoleń, ewentualnych problemów, z jakimi możesz mieć do czynienia.

Zachowaj klasę

Pamiętaj, że przeprowadzający rozmowę jest tylko człowiekiem i stara się wykonać swoją pracę najlepiej, jak potrafi. Miej tego świadomość i nie traktuj go jak wroga, który siedzi tam tylko po to, żeby Cię zrzucić ze schodów albo boleśnie zranić Twoje poczucie własnej wartości. Podstawowy błąd, który popełniamy, to traktowanie wszystkiego zbyt osobiście. W rozmowie kwalifikacyjnej występujemy w roli sprzedawcy, który stara się swój towar, czyli własne zalety, kwalifikacje i doświadczenie, zaprezentować i sprzedać w najlepszy sposób.

Na koniec ważna wskazówka. Bez względu na to, jak trudna czy nawet nieprzyjemna była rozmowa, zawsze dobre wrażenie robi wysłanie do osoby, z którą mieliśmy kontakt, listu z podziękowaniem.

Ostatnie przygotowania

W wieczór przed rozmową kwalifikacyjną możesz jeszcze zrobić kilka rzeczy, które pomogą Ci zaliczyć ją do udanych:

• Przygotuj to, w co się ubierzesz: wyczyść garnitur, wyprasuj koszulę i spodnie, wypastuj buty, dobierz krawat i skarpetki. NIezbędne dokumenty zapakuj do teczki.

• Przemyśl, ile czasu powinien zająć Ci dojazd i kiedy musisz wyjechać, żeby być na miejscu około 10 minut przed czasem.

• Przejrzyj jeszcze raz wszystkie informacje dotyczące firmy: produkty, konkurencja, struktura, pozycja na rynku etc. Odwiedź jej stronę internetową, aby sprawdzić, czy nie informuje o czymś, co może być przydatne podczas rozmowy.

• Przeczytaj swoje CV oraz list motywacyjny. Zastanów się, jak uzasadnisz słabsze momenty Twojego życiorysu, np. długie przerwy w zatrudnieniu. Zabierz swoją aplikację ze sobą, aby mieć ją pod ręką, gdyby osoba rekrutująca o niej zapomniała lub je zagubiła.

• Zrób "suchą zaprawę" przed lustrem. Opowiedz coś o sobie spokojnym i pewnym głosem.

MH 10/2001