Papryczka chili: pikantne zdrowie

Aby od samego początku było jasne, o czym piszemy, zacznijmy od skali Scoville’a. Ten austriacki farmaceuta stworzył w 1912 roku skalę mierzącą ostrość różnych papryk chili – od najsłabszych do najostrzejszych. I tak, przykładowo, słodka papryka ma w tej skali 0 punktów, a na jej szczycie znajduje się odmiana papryki Habanero, Red Savina, ogłoszona najbardziej ostrą papryką świata.

Żeby jeszcze bardziej przybliżyć sprawę, musimy znaleźć jakiś punkt odniesienia. Znasz sos Tabasco? Uważasz, że jest ostry? Słusznie. Jest ostry i dostał od Scoville’a aż 30 000 jednostek. Red Savina ma tych jednostek 577 000. Inaczej mówiąc, odrywa głowę przy samych płucach.

Przejęliśmy skarb Azteków

To wyprawie Krzysztofa Kolumba cały świat zawdzięcza paprykę chili. Szukając legendarnych bogactw, podróżnik zwinął przy okazji fasolę, tytoń, coś tam jeszcze i właśnie chili. Co ciekawe, suszona i sproszkowana papryka, nie mogąc konkurować z drogim, indyjskim pieprzem, była przez stulecia przyprawą ludzi ubogich. Dopiero w XIX wieku okazano jej należny szacunek, a pieprz odesłano tam, gdzie... pieprz rośnie.

Dziś już trudno wyobrazić sobie kuchnię bez chili – tym bardziej że smakuje doskonale w każdej postaci. Surowa, suszona, marynowana, w sosach, ekstraktach – do wyboru, do koloru. W 1868 roku rozlano po raz pierwszy do 350 butelek sos Tabasco i ta data rozpoczyna podbijanie świata. W 2000 r. salsa z chili zastąpiła keczup na pierwszym miejscu ulubionych dodatków w USA.

Jedz chili, płacz i poprawiaj zdrowie

Czyli dlaczego papryczki chili warto jeść, mimo bólu, potu i łez:

1. Bogata w witaminy i błonnik

Papryka chili ma najwięcej witaminy C ze wszystkich warzyw – już 7 g papryki pokrywa dzienne zapotrzebowanie. Jednak tylko zielonej, bo im bardziej czerwona, tym mniej witaminy C, a więcej witaminy A. Podczas suszenia poziom tej ostatniej rośnie nawet stukrotnie.

Najlepiej jeść surową, bo gotowanie pozbawia ją wielu zalet. Chili jest także świetnym dostawcą witamin z grupy B (B1, B2, B3), witaminy E oraz błonnika regulującego przemianę materii.

2. Przyspiesza metabolizm

Zawarta w paprykach kapsaicyna nie tylko decyduje o ostrości, ale pobudza też żołądek do produkcji kwasów trawiennych, przyspiesza metabolizm i pomaga spalać większą ilość kalorii.

3. Działa antynowotworowo

Z badań wynika, że kapsaicyna unieszkodliwia cząsteczki – przyczyniające się do chorób serca – uszkadzające komórki. Zapobiega też mutacjom komórek i działa antynowotworowo.

4. Wzmacnia odporność, zapobiega chorobom

Chili wzmacnia odporność organizmu, pobudza układ krążenia, a zawarte w niej organiczne związki chemiczne chronią przed cukrzycą, nadciśnieniem, osteoporozą i chorobami serca. Zawiera też całą furę przeciwutleniaczy, które walczą z postarzającymi nas wolnymi rodnikami.

5. Wyzwala szczęście

Kapsaicyna powoduje wydzielanie do mózgu endorfin, które wywołują uczucie euforii i zadowolenia z siebie.

6. Wzmacnia potencję, podnosi libido

Papryczki chili uważane są przez nałogowych zjadaczy za afrodyzjak podwyższający potencję i libido. Miliony ludzi nie mogą się mylić, ale pamiętaj, że stosujemy ją wewnętrznie. Czyli doustnie, a nie tam, gdzie podpowiada wyobraźnia.

Jak się do chili zabrać?

Ostrożnie. Po dotykaniu papryki lub jej krojeniu nie dotykajcie dłonią okolic oczu i nosa – naprawdę można się zdziwić. Kupując, zwracajmy uwagę, czy skórka jest błyszcząca i jędrna, czy papryka jest twarda (miękkość wskazuje, że została dość dawno zerwana) i czy ma zieloną łodyżkę, nie suchą. Najlepiej przechowywać nieumyte papryczki w lodówce, zawinięte w papierowy ręcznik.

Optymalna temperatura to 7,5 stopnia Celsjusza i w takiej zielona papryka może leżeć nawet 3-5 tygodni. Po tym czasie zacznie się psuć. Niestety, nie wiadomo, ile czasu papryka leżała już (najpewniej w niewłaściwej temperaturze) na straganie lub w supermarkecie, więc najbezpieczniej dać jej jeszcze góra 3-5 dni życia. Witajcie w świecie bólu, który świetnie smakuje.

Kuchenne patenty

Im częściej jesz ostre dania, tym lepiej je tolerujesz i za chwilę będziesz dorzucał papryczki jalapeño do porannego muesli. Ale jeżeli dopiero odkrywasz świat ostrości, łatwo o przesadę. Zaczynaj powoli.

Usuwaj z papryczek pestki i wewnętrzne błony – to tam kumuluje się ostrość. Pamiętaj, że zawsze możesz danie doostrzyć, ale już zmniejszanie ostrości jest dużo trudniejsze – używaj mniej chili, niż podają w przepisach.

Zmniejszysz trochę ostrość papryczki, jeżeli zostawisz ją na kilka godzin w osolonej wodzie. Wykorzystując papryki ze słoika lub puszki, umyj je w zimnej, bieżącej wodzie – też będą mniej ostre. Skuteczne jest także przygotowanie dania wcześniej i zostawienie go na noc w lodówce. Przegryzie się i równomiernie rozprowadzi ostrość.

Zbyt ostrą potrawę możesz próbować uratować, wrzucając do garnka z nią surowego ziemniaka – po 30 minutach ostrość powinna zelżeć. Jeżeli używasz sosów lub ekstraktów, pilnuj dozowania. Napisane jest kropla, wlej kroplę. Nie więcej.  

Po przepisy na dania z papryczką chilli sięgnij do 5 przepisów na obiad z papryczką chilli.

16 wrót do piekieł, czyli chili w sosie

Na etykietkach sosów przedstawionych poniżej powinno być napisane: "Porzućcie wszelką nadzieję", ale już same ich nazwy dają do myślenia. Jeżeli jednak naprawdę lubisz ostre dania, zamów (np. na stronie www.ostrakuchnia.pl) i spróbuj. Trzymaj się, jesteśmy z Tobą!

1. 357 Mad Dog

Skala 1-10 (10+++), 148 ml, cena: 46 zł

2. Ass Reaper

Skala 1-10 (10+), 148 ml, cena: 43 zł

3. Black Mamba 6

Skala 1-10 (10++++), 100 ml, cena: 89 zł

4. Blair’s After Death

Skala 1-10 (10), 148 ml, cena: 29 zł

5. Blair’s Mega Death

Skala 1-10 (10+++), 148 ml, cena: 44 zł

6. Blair’s Ultra Death

Skala 1-10 (10+++), 148 ml, cena: 48 zł

7. Crazy Jerry’s

skala 1-0 (10), 148 ml, cena: 31 zł

8. Dave’s Total Insanity

Skala 1-10 (10), 148 ml, cena: 34 zł

9. Dave’s Insanity

Skala 1-10 (10+), 148 ml, cena: 33 zł

10. Dave’s Ultimate Insanity

Skala 1-10 (10++), 148 ml, cena: 42 zł

11. Mad Dog Revenge

Skala 1-10 (10++++), 50 ml, cena: 59 zł

12. Mongoose Hot Sauce

Skala 1-10 (10++++), 60 ml, cena:49 zł

13. One Fuckin’ Drop at a Time

Skala 1-10 (10+++), 118 ml, cena: 46 zł

14. Pain 100%

Skala 1-10 (10), 210 ml, cena: 28 zł

15. Pain is Good

Skala 1 -10 (9), 210 ml, cena: 27 zł

16. Cajohn’s Trinidad

Skala 1-10 (10), 148 ml, cena: 39 zł

Co zrobić, gdy przesadzisz z chili?

Kapsaicyna nie rozpuszcza się w wodzie, tylko w tłuszczach i alkoholu, więc wypicie nawet wiadra wody nie zmniejszy pieczenia ust i przełyku. Jak więc sobie ulżyć w cierpieniu?

Sposobów jest kilka, ale najlepiej posłuchać fachowców z krajów, gdzie jada się ostro. W Meksyku zagryza się ostre dania pszennymi plackami z miodem, w Stanach do kuchni tex-mex podaje się gęstą śmietanę, w Indiach serwują jogurt, w Wietnamie i Maroku gorącą, mocno słodką herbatę, a w Chinach ostrość zwalcza się gotowanym ryżem.

Pomaga także lizanie lodów, sok pomidorowy, soki lub owoce z wysokim odczynem kwasowości (cytryna, limonka, pomarańcze, mango), wypicie szklanki mleka, banan lub zagryzienie kawałkiem chleba. Na www.ostrakuchnia.pl podają jeszcze jeden, meksykański sposób: trzeba wypić tyle piwa, żeby pieczenie stało się tylko mglistym wspomnieniem.

MH 11/2013